Τα τελευταία χρόνια η ανθρωπότητα ετοιμάζεται να επιστρέψει στη Σελήνη έπειτα από περίπου μισό αιώνα. Με το πρόγραμμα Artemis να εξελίσσεται μέχρι στιγμής με επιτυχία, όλα δείχνουν πως ο άνθρωπος θα ξαναπατήσει το πόδι του στη Σελήνη μέχρι και το 2025. Τα σχέδια δεν σταματούν όμως εκεί, καθώς η επιστροφή αυτή τη φορά αποσκοπεί στη σταθερή παρουσία του ανθρώπου στο Φεγγάρι με τη δημιουργία σεληνιακών βάσεων που, μεταξύ άλλων, θα λειτουργούν και ως μεταβατικοί σταθμοί για τις αποστολές στον Άρη.
Μαζί με την επίτευξη αυτών των στόχων, θα πρέπει να λυθεί και ένα ζήτημα το οποίο αφορά τον συντονισμό και τη συνεννόηση τόσο των ανθρώπων που θα βρίσκονται στη Σελήνη, όσο και των επιστημόνων στη Γη. Το πρόβλημα αυτό έγκειται στον ορισμό μιας κοινής ζώνης ώρας για τη Σελήνη.
Εικόνα: NASA
Μέχρι στιγμής, αποστολές στη Σελήνη πραγματοποιούνται από πολλούς διαστημικούς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων αυτών των ΗΠΑ (NASA), της Ευρώπης (ESA) και της Ιαπωνίας (JAXA). Η εκάστοτε αποστολή χρησιμοποιεί, για την επικοινωνία και τον συντονισμό δραστηριοτήτων, τη ζώνη ώρας της χώρας από την οποία προέρχεται. Στο μέλλον, όμως, η απουσία ενός κοινού ρολογιού στο Φεγγάρι θα δημιουργήσει πολλά προβλήματα. Οι πολυάριθμες αποστολές που θα πραγματοποιούνται ταυτόχρονα προερχόμενες από διαφορετικές χώρες, η ρύθμιση των σεληνιακών δορυφόρων καθώς και η άφιξη και αναχώρηση ανθρώπων από και προς τη Σελήνη απαιτούν άριστο συντονισμό και αυτό προϋποθέτει την ύπαρξη μιας κοινής ώρας για όλους τους εμπλεκόμενους.
Εξάλλου, στο πλαίσιο του προγράμματος Artemis η NASA έχει δημιουργήσει το “LunaNet“, το οποίο θα αποτελεί ένα δίκτυο στη Σελήνη που θα καθιστά εφικτή την επικοινωνία των αστροναυτών μεταξύ τους αλλά και με τη Γη, καθώς και την πλοήγησή τους στο Φεγγάρι. Αντίστοιχο είναι και το πρόγραμμα της ESA, που φέρει το όνομα “Moonlight”. Η συνεργασία των δύο θα έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία του διαδικτύου της Σελήνης. Επομένως, ο καθορισμός μιας κοινής ζώνης ώρας στη Σελήνη αποτελεί προϋπόθεση για τη λειτουργία του LunaNet και του Moonlight.
Εικόνα: NASA/Reese Patillo
Τον περασμένο Νοέμβριο, μέλη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) συναντήθηκαν με σκοπό να συζητήσουν για το εν λόγω θέμα. “Κατά τη διάρκεια αυτής της συνάντησης, συμφωνήσαμε πως είναι σημαντική η διαμόρφωση μιας κοινής ζώνης ώρας αναφοράς για τη Σελήνη, η οποία θα είναι αναγνωρισμένη διεθνώς και σύμφωνα με την οποία θα λειτουργούν όλα τα συστήματα και οι αποστολές που σχετίζονται με το Φεγγάρι”, αναφέρει ο μηχανικός της ESA Pietro Giordano. “Μια κοινή, διεθνής προσπάθεια πραγματοποιείται αυτή τη στιγμή με σκοπό την επίτευξη αυτού του στόχου”, προσθέτει.
Ο καθορισμός μιας κοινής ζώνης ώρας στη Σελήνη, όμως, δεν είναι ένα τόσο απλό εγχείρημα. Λόγω του ασθενέστερου βαρυτικού πεδίου του Φεγγαριού, ο χρόνος εκεί κυλάει πιο γρήγορα σε σχέση με τον χρόνο στη Γη, όπως προβλέπει η Γενική Θεωρία της Σχετικότητας. Έτσι, ένα ρολόι στη Σελήνη «κερδίζει» 56 εκατομμυριοστά του δευτερολέπτου κάθε μέρα σε σύγκριση με ένα όμοιο ρολόι στη Γη. Επομένως, η επιλογή μιας ζώνης ώρας της Γης, όπως για παράδειγμα αυτής του Greenwich, δε θα περιγράφει με ακρίβεια την ώρα στη Σελήνη.
Ακόμη, θα πρέπει να ληφθεί υπόψιν πως ο χρόνος θα κυλάει με διαφορετικό ρυθμό και στους δορυφόρους που θα βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη. Μπορεί η διαφορά της τάξης των εκατομμυριοστών του δευτερολέπτου να φαίνεται ασήμαντη για τους ανθρώπους, ωστόσο έχει ιδιαίτερη σημασία σε ό,τι αφορά τα συστήματα πλοήγησης τα οποία θα χρησιμοποιούν τους δορυφόρους αυτούς. Όπως συμβαίνει και με τα συστήματα GPS στη Γη, έτσι και τα αντίστοιχα στη Σελήνη απαιτούν συντονισμό και μεγάλη ακρίβεια για τη σωστή λειτουργία τους.
“Σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, η εξερεύνηση έπαιξε βασικό ρόλο στη βελτίωση του τρόπου με τον οποίο μετράμε τον χρόνο. Ο καθορισμός μιας διεθνώς συμφωνημένης ζώνης ώρας για τη Σελήνη θα διασφαλίσει τη διαλειτουργικότητα μεταξύ των διαφορετικών συστημάτων σεληνιακής πλοήγησης και θα δημιουργήσει πλήθος ευκαιριών για έρευνα και εφαρμογή σε ακόμα περισσότερα μέρη στο διάστημα” αναφέρει ο Javier Ventura – Traveset, υπεύθυνος για το κομμάτι της πλοήγησης του προγράμματος Moonlight της ESA.
