Στο νέο βίντεο του καναλιού Astronio tαξιδεύουμε σε επτά νέους εξωπλανήτες με εξωτικές συνθήκες και ασυνήθιστα φαινόμενα.
Γνωρίζουμε τους πλανήτες:
KELT-9 b: Υπερβολικά θερμός αέριος γίγαντας με ουρά
HR5183 b: Πλανήτης «αντάρτης» με πολύ έκκεντρη τροχιά
Kepler-36 b: Υπερ-Γη με ασυνήθιστα κοντινό γείτονα
WASP-76 b: Αέριος γίγαντας με σιδερένια σύννεφα και πιθανή βροχή από σίδηρο
TOI-849 b: Χθόνιος πλανήτης – πυρήνας αέριου γίγαντα
OGLE-2016-BLG-1928: Ο μικρότερος ελεύθερος πλανήτης που έχει ανακαλυφθεί
K2-141b: Πλανήτης με θάλασσα λάβας και βροχή από πέτρες
Πριν από 7 χρόνια γνωρίσαμε μερικούς από τους πιο παράξενους εξωπλανήτες που έχουμε ανακαλύψει…. Από τότε έχουμε ανακαλύψει πολλούς ακόμα με εξαιρετικά εντυπωσιακές συνθήκες. Πάμε λοιπόν να τους γνωρίσουμε!
KELT-9b – Υπερβολικά θερμός πλανήτης με ουρά
Σε απόσταση 670 ετών φωτός από εμάς βρίσκεται ο αέριος γίγαντας KELT-9b ο οποίος περιφέρεται γύρω από έναν αστέρα μεγαλύτερο και θερμότερο από τον Ήλιο μας. Ο KELT-9b βρίσκεται υπερβολικά κοντά στο μητρικό του άστρο, ολοκληρώνοντας μια περιφορά σε λιγότερο από 1,5 ημέρα! Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να εμφανίζει τις υψηλότερες θερμοκρασίες που έχουμε συναντήσει ποτέ σε γίγαντα πλανήτη, δηλαδή πάνω από 4.300 βαθμούς Κελσίου! Η θερμοκρασία αυτή είναι αρκετά μεγαλύτερη από τη θερμοκρασία των κόκκινων νάνων αστέρων!
Ο KELT-9b έχει μεγαλύτερη μάζα από τον Δία, αλλά είναι και αρκετά πιο ογκώδης και, άρα, πιο αραιός. Μάλιστα η ατμόσφαιρά του φτάνει σε τέτοια υψόμετρα, που παρασύρεται από την έντονη ακτινοβολία του άστρου του και δραπετεύει στο διάστημα! Έτσι ο πλανήτης σχηματίζει μια ουρά από αέρια όπως αυτή που έχουν οι κομήτες!
HR5183b – Πλανήτης «αντάρτης» με πολύ έκκεντρη τροχιά
Σε απόσταση 103 ετών φωτός από εμάς, συναντάμε έναν πλανήτη αντάρτη, τον πλανήτη HR5183 b. Η μάζα του είναι πάνω από 3 φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του Δία και περιφέρεται γύρω από έναν αστέρα σαν τον Ήλιο μας, ολοκληρώντας μια περιφορά κάθε 74 χρόνια.
Αυτό όμως που τον κάνει ξεχωριστό είναι η εξαιρετικά ασυνήθιστη έκκεντρη τροχιά του, ειδικά για πλανήτη τέτοιου μεγέθους. Η απόστασή του από το μητρικό του άστρο αλλάζει από τις 2,87 μέχρι τις 42 αστρονομικές μονάδες, δηλαδή φτάνει σε απόσταση 42 φορές μεγαλύτερη από την απόσταση Γης-Ηλίου. Τέτοιες παράξενες τροχιές συναντούμε σε κομήτες και κάποια αντικείμενα στα πέρατα του ηλιακού μας συστήματος, αλλά δεν τις έχουμε ξαναδεί σε έναν τόσο μεγάλο πλανήτη.
Με τόσο μεγάλη μάζα και τόσο παράξενη τροχιά, είναι βέβαιο ότι θα προκαλεί διαταραχές στις τροχιές των άλλων σωμάτων του συστήματος.
4. Kepler-36b: Υπερβολικά κοντινός γείτονας
Σε απόσταση λίγο μεγαλύτερη από 1.700 έτη φωτός συναντούμε τον πλανήτη Kepler-36b, μια υπερ-Γη με μάζα 4,5 φορές μεγαλύτερη από τη γήινη. Ο πλανήτης βρίσκεται σχετικά κοντά στο μητρικό του άστρο, ολοκληρώνοντας μια περιφορά περίπου κάθε 14 ημέρες, ενώ είναι αρκετά πυκνός με μια πυκνότητα παρόμοια με του σιδήρου.
Κατά τ’ άλλα δεν έχει κάτι να που να τον κάνει ιδιαίτερα ξεχωριστό. Γιατί λοιπόν παρουσιάζει ενδιαφέρον; Η απάντηση βρίσκεται στον μάλλον αδιάκριτο γείτονά του τον Kepler-36c, ο οποίος πλησιάζει ασυνήθιστα κοντά σε αυτόν! Η απόσταση των τροχιών των δύο πλανητών είναι μόλις 0,013 AU, δηλαδή περίπου 5 φορές η απόσταση Γης-Σελήνης, πράγμα σπάνιο για δύο πλανήτες.
Ο δεύτερος πλανήτης, ο Kepler-36c, είναι ένας μικρός Ποσειδώνας, δηλαδή ένας αέριος πλανήτης. Η μικρή απόσταση των πλανητών έχει ως αποτέλεσμα τη βαρυτική τους αλληλεπίδραση και πιθανότατα τον σχηματισμό έντονων παλιρροιών. Πάντως παραμένει άγνωστο το πώς μπόρεσαν να σχηματιστούν δύο μεγάλοι πλανήτες τόσο κοντά μεταξύ τους και να διατηρήσουν σταθερές τροχιές.
WASP-76b: Σιδερένια σύννεφα και πιθανή βροχή από σίδηρο
Σε κάποιους ανθρώπους αρέσει η συννεφιά, στους περισσότερους όχι. Αλλά νομίζω σε κανέναν από εμάς δε θα άρεσαν τα σιδερένια σύννεφα. Όπως αυτά που συναντάμε στον αέριο γίγαντα Wasp-76b, σε απόσταση 640 ετών φωτός. Ο πλανήτης βρίσκεται κοντά στον ήλιο του και για αυτό εμφανίζει αρκετά υψηλές θερμοκρασίες. Αυτό που τον κάνει ξεχωριστό είναι οι χημικές ενώσεις και τα βαριά στοιχεία που έχουν βρεθεί στην ατμόσφαιρά του. Εκτός από ίχνη υδρατμών, έχουν βρεθεί οξείδια τιτανίου και ίχνη μαγνησίου, ασβεστίου και σιδήρου. Οι υψηλές θερμοκρασίες στην πλευρά που φωτίζεται από τον Ήλιο ξεπερνούν τους 2.200 βαθμούς Κελσίου, ενώ στη σκοτεινή πλευρά πέφτουν πολύ χαμηλότερα.
Το ενδιαφέρον για τον Wasp-76b εντάθηκε όταν οι μελέτες έδειξαν ότι στον πλανήτη αυτόν μπορεί να βρέχει λιωμένο σίδηρο. Ο σίδηρος φαίνεται να εξατμίζεται στη φωτεινή πλευρά και επιστρέφει ως βροχή στη σκοτεινή! Κάποιες μεταγενέστερες έρευνες αμφισβήτησαν το σενάριο της σιδερένιας βροχής, αν και ο σχηματισμός νεφών από σίδηρο εξακολουθεί να θεωρείται πολύ πιθανός.
TOI-849 b Χθόνιος πλανήτης – πυρήνας αέριου γίγαντα
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι κρύβουν στο εσωτερικό τους οι γίγαντες πλανήτες; Η απάντηση δίνεται από τον πλανήτη TOI-849 b που ανακαλύφθηκε από το διαστημικό τηλεσκόπιο TESS.
Ο TOI-849b περιφέρεται γύρω από έναν αστέρα σαν τον ήλιο μας, σε μόλις 16 ώρες! Έχει μάζα 40 φορές μεγαλύτερη από τη Γη, αλλά διάμετρο μόνο 3,5 φορές μεγαλύτερη. Αυτό σημαίνει ότι είναι αρκετά πυκνότερος από ό,τι οι αέριοι πλανήτες. Η πυκνότητά του είναι ελάχιστα μικρότερη από τη γήινη (5,2 g/cm3 έναντι 5,51), πράγμα που μαρτυρά ότι αποτελείται από πυκνά υλικά και ίσως ένα ελάχιστο στρώμα ελαφριών αερίων. Όμως, ένας πλανήτης με τόσο ισχυρό βαρυτικό πεδίο θα έπρεπε να έχει γύρω του και άφθονα ελαφριά αέρια, όπως το υδρογόνο και το ήλιο, κάτι που δεν φαίνεται να ισχύει.
Όπως έδειξε μια μελέτη του 2021, το πιο πιθανό σενάριο για αυτό το μυστηριώδες αντικείμενο είναι ότι είναι ένας «χθόνιος» πλανήτης, δηλαδή ο πυκνός πυρήνας ενός αέριου γίγαντα. Η ακτινοβολία του άστρου απογύμνωσε τον αέριο γίγαντα από το αέριο περίβλημά του κι έτσι απέμεινε μόνο ο μεγάλος και πυκνός του πυρήνας.
Είναι πράγματι μια πολύ εντυπωσιακή ανακάλυψη, διότι οι πυρήνες των γιγάντων πλανητών είναι πολύ δύσκολο να μελετηθούν.
OGLE-2016-BLG-1928: Πιθανότατα ο μικρότερος ελεύθερος πλανήτης
Το 2020 χάρη στη μέθοδο της βαρυτικής μικροεστίασης, ανακαλύφθηκε ο μικρότερος ελεύθερος πλανήτης που έχει ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα. Η βαρυτική μικροεστίαση επιτρέπει την ανίχνευση αντικειμένων από την παραμόρφωση που προκαλούν στο φως κάποιου μακρινού άστρου, όταν περνούν ανάμεσα σε εμάς και αυτό. Η διάρκεια του συγκεκριμένου φαινομένου ήταν μόλις 41,5 λεπτά και είχε μικρή ένταση, κάτι που δείχνει ότι το σώμα που πέρασε είχε μάζα μικρότερη από τη Γη.
Το πιθανότερο σενάριο, λοιπόν, λέει ότι το σώμα αυτό είναι ένας μικρός ελεύθερος πλανήτης που κινείται στο Γαλαξία μας χωρίς μητρικό άστρο, σαν ένα τεράστιο διαστημόπλοιο χωρίς προορισμό. Φαίνεται ότι υπάρχουν αρκετά τέτοια σώματα στον Γαλαξία μας, τα οποία δραπέτευσαν απ’ τα αστρικά τους συστήματα και ταξιδεύουν ορφανά στον διαστημικό χώρο.
K2-141b: Θάλασσα λάβας και υπερβολικά μικρό έτος
Και τώρα, σας καλωσορίζω στην κόλαση του πλανήτη K2-141b. Είναι μια υπερ-Γη με μάζα 5 φορές μεγαλύτερη από τη γήινη και περιφέρεται γύρω από έναν αστέρα λίγο μικρότερο από τον Ήλιο. Ο πλανήτης αυτός είναι αρκετά πυκνότερος από τη Γη και ολοκληρώνει μια περιφορά γύρω από το άστρο του σε μόλις 6,7 ώρες! Αυτό σημαίνει ότι βρίσκεται υπερβολικά κοντά στον αστέρα του (0,7% απόστασης Γης-Ηλίου), και συγκεκριμένα 41 φορές πιο κοντά απ’ ότι βρίσκεται ο πλανήτης Ερμής στον Ήλιο.
Όμως, επειδή είναι παλιρροϊκά κλειδωμένος, έχει μια φωτεινή και μια σκοτεινή πλευρά με τεράστια θερμοκρασιακή διαφορά μεταξύ τους. Στη σκοτεινή πλευρά εκτιμάται ότι η θερμοκρασία πέφτει στους -200 βαθμούς Κελσίου, ενώ στη φωτεινή φτάνει τους 3.000 βαθμούς! Σε αυτή τη θερμοκρασία τα πετρώματα λιώνουν.
Επομένως ο πλανήτης αυτός πιθανότατα καλύπτεται από γιγάντιους ωκεανούς…λάβας, οι οποίοι φτάνουν σε βάθος 10 χιλιομέτρων! Οι υψηλές θερμοκρασίες οδηγούν στην εξάτμιση μεγάλων ποσοτήτων λάβας σχηματίζοντας μια παράξενη ατμόσφαιρα από πετρώματα σε αέρια μορφή!
Μάλιστα οι μεγάλες θερμοκρασιακές διαφορές προκαλούν υπερηχητικούς ανέμους με ταχύτητες της τάξης των 6.000 χιλιομέτρων ανά ώρα. Τα εξατμισμένα πετρώματα κινούνται ταχύτατα προς την ψυχρή πλευρά όπου στερεοποιούνται και πέφτουν στο έδαφος ως πέτρες, δημιουργώντας έναν υπερηχητικό πετροπόλεμο. Στη συνέχεια οι άνεμοι μεταφέρουν μέρος των υλικών στη θερμή πλευρά όπου εξατμίζονται και πάλι!
Βροχή λοιπόν από πέτρες, και ωκεανοί από λάβα. Είναι η κατάλληλη στιγμή να ευχηθώ καλές καλοκαιρινές διακοπές!
