Σε απόσταση περίπου 12 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη βρίσκεται ο σπειροειδής γαλαξίας NGC 4945. Όπως συμβαίνει και με τους περισσότερους γαλαξίες, στο κέντρο του NGC 4945 βρίσκεται μια υπερμεγέθης μαύρη τρύπα, η οποία έλκει και «καταναλώνει» τα υλικά που περιστρέφονται γύρω της. Αυτό που εντυπωσιάζει τους ερευνητές είναι ότι από το κέντρο του συγκεκριμένου γαλαξία φαίνεται να διαφεύγουν ισχυροί «γαλαξιακοί άνεμοι», δηλαδή αέρια και σωματίδια που φτάνουν σε τεράστιες αποστάσεις από τον γαλαξία.
Χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο Very Large Telescope (VLT), αστρονόμοι κατάφεραν να απεικονίσουν το ενεργό κέντρο του γαλαξία NGC 4945, καθώς και τους γαλαξιακούς ανέμους που διαφεύγουν από αυτό, σε μια πολύ εντυπωσιακή φωτογραφία.
Εικόνα: ESO/C. Marconcini et al.
Στην παραπάνω εικόνα του γαλαξία NGC 4945 το ενεργό κέντρο του δεν φαίνεται καθαρά, καθώς αποκρύπτεται από αέρια και σκόνη που υπάρχουν στην περιοχή λόγω της ισχυρής βαρυτικής έλξης της υπερμεγέθους μαύρης τρύπας που τα έλκει και «τρέφεται» με αυτά. Οι γαλαξιακοί άνεμοι, ωστόσο, μπορούν να διακριθούν και απεικονίζονται με λαμπρότερο κόκκινο χρώμα να διαφεύγουν από τη μαύρη τρύπα. Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, οι άνεμοι αυτοί απομακρύνουν υλικά και τα μεταφέρουν στον εξωγαλαξιακό χώρο, δηλαδή μακριά από τον γαλαξία και το ενεργό του κέντρο.
Οι πρόσφατες παρατηρήσεις με το VLT, οι οποίες οδήγησαν στην παραπάνω φωτογραφία, πραγματοποιήθηκαν ως κομμάτι μιας μεγαλύτερης έρευνας που σχετίζεται με τη μελέτη του τρόπου κίνησης των γαλαξιακών ανέμων. Στην περίπτωση του NGC 4945, οι γαλαξιακοί άνεμοι φαίνεται να επιταχύνονται καθώς απομακρύνονται από την κεντρική υπερμεγέθη μαύρη τρύπα και κινούνται προς τα εξώτερα τμήματα του γαλαξία. Αυτή η συμπεριφορά είναι αρκετά ασυνήθιστη, καθώς γενικά οι γαλαξιακοί άνεμοι επιβραδύνονται καθώς απομακρύνονται από το κέντρο ενός γαλαξία, λόγω της βαρύτητας.
Η εξήγηση που δίνεται μέχρι στιγμής για το παράξενο αυτό φαινόμενο, είναι ότι η έντονη ακτινοβολία του ενεργού γαλαξιακού πυρήνα -δηλαδή της περιοχής γύρω από τη μαύρη τρύπα- προσφέρει ενέργεια στα υλικά που ταξιδεύουν, με αποτέλεσμα να τα επιταχύνει, ακόμα και όταν αυτά βρίσκονται σε αποστάσεις χιλιάδων ετών φωτός.
Οι γρήγοροι γαλαξιακοί άνεμοι μπορούν να έχουν έντονη επίδραση στον γαλαξία από τον οποίο διαφεύγουν. Αυτό συμβαίνει επειδή στους γαλαξίες υπάρχουν νεφελώματα σκόνης και αερίου εντός των οποίων δημιουργούνται νέα άστρα. Καθώς οι γαλαξιακοί άνεμοι απομακρύνουν από τον γαλαξία σημαντικές ποσότητες αερίου και σκόνης, συστατικών απαραίτητων για την αστρογένεση, μειώνεται ο ρυθμός παραγωγής νέων άστρων.
Εικόνα: NASA/ESA/JWST
Ένα ακόμα ενδιαφέρον συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι οι μεγάλες μαύρες τρύπες παρεμποδίζουν οι ίδιες την ανάπτυξή τους. Από τη μια πλευρά έλκουν και επιταχύνουν έντονα τα αέρια και τη σκόνη που υπάρχει γύρω τους, αλλά αυτά στη συνέχεια απομακρύνονται από τις μαύρες τρύπες μέσω των ισχυρότατων γαλαξιακών ανέμων που σχηματίζονται. Αν δε συνέβαινε αυτό, τα υλικά θα κατέληγαν στις μαύρες τρύπες τροφοδοτώντας τες και οδηγώντας στην περαιτέρω ανάπτυξή τους. Επομένως, μέσω των γαλαξιακών ανέμων επέρχεται ένα είδος ισορροπίας μεταξύ της ανάπτυξης των μαύρων τρυπών και της διαφυγής υλικού από τους γαλαξίες στους οποίους αυτές βρίσκονται.
«Τώρα, με τα νέα αυτά αποτελέσματα, βρισκόμαστε ένα βήμα πιο κοντά στην κατανόηση του μηχανισμού με τον οποίο επιταχύνονται οι γαλαξιακοί άνεμοι, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για τη διαμόρφωση της εξέλιξης των γαλαξιών και συνολικά της ιστορίας του Σύμπαντος», αναφέρουν υπεύθυνοι του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (European Southern Observatory – ESO).
Η σχετική μελέτη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Astronomy.
