Τον Ιανουάριο του 2023 αστρονόμοι στο Αστεροσκοπείο «Purple Mountain» (Tsuchinshan στα κινέζικα) στην Κίνα ανακάλυψαν έναν κομήτη, ο οποίος προέρχεται από το Νέφος του Oort, ένα σύνολο παγωμένων υπολειμμάτων από τον σχηματισμό του ηλιακού μας συστήματος. Το Νέφος του Oort έχει σφαιρικό σχήμα και βρίσκεται σε απόσταση μερικών χιλιάδων αστρονομικών μονάδων από τον Ήλιο. Εκτός από τους Κινέζους αστρονόμους, ο κομήτης εντοπίστηκε ανεξάρτητα και από τα τηλεσκόπια του προγράμματος ATLAS (Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System) ένα μήνα αργότερα. Ο κομήτης, στον οποίο δόθηκε το όνομα C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS), θα είναι ορατός αυτόν το μήνα στον ουρανό τα απογεύματα μετά το ηλιοβασίλεμα.
Εικόνα: Alex Liang
Χαρακτηρηστικά του κομήτη
Όπως κάθε κομήτης, έτσι και ο C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) είναι ένα ουράνιο σώμα που αποτελείται κυρίως από σκόνη και πάγο και προέρχεται από το Νέφος του Oort. Καθώς, όμως, ο κομήτης πλησιάζει τα ενδότερα του ηλιακού μας συστήματος, η θερμότητα του Ηλίου προκαλεί την εξάχνωση υλικών του και τον σχηματισμό της κόμης, η οποία περιβάλλει τον κομήτη σαν μια πολύ λεπτή ατμόσφαιρα. Ο ηλιακός άνεμος και η πίεση από την ηλιακή ακτινοβολία ασκούν δύναμη στην κόμη και προκαλούν τη δημιουργία της χαρακτηριστικής ουράς του κομήτη.
Εικόνα: Brian Diettrich
Πότε και πού θα είναι ορατός
Στα τέλη του Σεπτεμβρίου ο κομήτης ήταν ορατός λίγο πριν ξημερώσει στα ανατολικά. Πλέον έχει αλλάξει θέση στον ουρανό, και θα μπορούμε να τον δούμε σχεδόν μέχρι το τέλος του μήνα στα δυτικά λίγο μετά το ηλιοβασίλεμα. Το απόγευμα της 12ης Οκτωβρίου, ο κομήτης θα βρεθεί πιο κοντά στη Γη από οποιαδήποτε άλλη μέρα, προτού αρχίσει να απομακρύνεται από αυτήν. Θα τον εντοπίσουμε στα δυτικά μετά τη δύση του Ηλίου, σε χαμηλό ύψος από τον ορίζοντα. Όσο θα περνούν οι μέρες, ο κομήτης θα μετακινείται ολοένα και ψηλότερα στον ουρανό, οπότε ο εντοπισμός του θα είναι πιο εύκολος. Ωστόσο, η λαμπρότητά του σταδιακά θα μειώνεται. Επομένως, αυτές οι μέρες που διανύουμε είναι οι πιο κατάλληλες για την παρατήρησή του. Θα τον εντοπίσουμε στον αστερισμό της Παρθένου και στη συνέχεια στον αστερισμό του Όφεος και αργότερα του Οφιούχου.
Εικόνα: Sky & Telescope
Οδηγίες παρατήρησης
Για την παρατήρηση του κομήτη μπορούν να χρησιμοποιηθούν κιάλια ή και τηλεσκόπιο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, θα είναι ορατός και με γυμνό μάτι από περιοχές όπου δεν υπάρχει έντονη φωτορύπανση. Εκεί, ο κομήτης θα μπορεί να παρατηρηθεί και χωρίς ειδικό εξοπλισμό.
Για την περίοδο 12 – 16 Οκτωβρίου, που αποτελεί και το καλύτερο «παράθυρο» για την παρατήρηση, ο αστέρας Αρκτούρος του αστερισμού του Βοώτη θα αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμος για τον εντοπισμό του κομήτη. Μπορούμε να βρούμε τον Αρκτούρο στον ουρανό προεκτείνοντας νοητά την «ουρά» του αστερισμού της Μεγάλης Άρκτου. Λίγο ψηλότερα από τον Αρκτούρο βρίσκεται ο αστερισμός του Βορείου Στεφάνου, που έχει ένα χαρακτηρηστικό ημικυκλικό σχήμα. Ο κομήτης, ο οποίος βρίσκεται σχετικά χαμηλά στον ορίζοντα στην κατεύθυνση της δύσης, μαζί με τον Αρκτούρο και τον Βόρειο Στέφανο θα σχηματίζουν ορθή γωνία, όπως φαίνεται και στην παρακάτω εικόνα.
Εικόνα: Pete Lawrence/BBC Sky at Night Magazine
Το απόγευμα της 13ης Οκτωβρίου, μάλιστα, στην ίδια περιοχή του ουρανού θα βρίσκεται και η Αφροδίτη. Η Αφροδίτη θα ξεχωρίζει στον ουρανό στα νοτιοδυτικά μετά το ηλιοβασίλεμα λόγω της μεγάλης της λαμπρότητας, επομένως μπορεί να βοηθήσει κι αυτή στον εντοπισμό του κομήτη. Η Αφροδίτη, ο κομήτης και ο Αρκτούρος θα βρίσκονται στην ίδια περίπου ευθεία στο διάστημα 13 – 15 Οκτωβρίου.
Για όσους ασχολούνται με την αστροφωτογραφία, μια καλή ευκαιρία παρατήρησης και φωτογράφισης του κομήτη είναι στις 15 Οκτωβρίου. Τότε, ο κομήτης θα βρεθεί πολύ κοντά στο σφαιρωτό αστρικό σμήνος Messier 5, που βρίσκεται στον αστερισμό του Όφεος.
Ο κομήτης C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) θα συνεχίσει την πορεία του στο διάστημα απομακρυνόμενος από τη Γη, και έτσι η λαμπρότητά του θα μειώνεται σταδιακά, μέχρι να μην είναι πια ορατός. Επομένως, τώρα είναι η ιδανική περίοδος να τον παρατηρήσουμε!
