Αρχική Γενική Αστρονομία Ο ουρανός του μήνα – Ιούλιος 2022
Γενική Αστρονομία

Ο ουρανός του μήνα – Ιούλιος 2022

Τις καλοκαιρινές μας νύχτες συντροφεύουν αστρικά σμήνη και νεφελώματα, γνωστοί αστερισμοί και το κέντρο του Γαλαξία μας

by Μαριλίνα Γκόνη
συγγραφέας: Μαριλίνα Γκόνη

Στο άρθρο αυτό θα δούμε τις θέσεις των αστερισμών και των ουράνιων σωμάτων κατά τη διάρκεια του Ιουλίου 2022.

Νωρίς το πρωί

Πριν την ανατολή του Ηλίου, στον ουρανό μπορούμε να παρατηρήσουμε κοιτώντας στα ανατολικά-νοτιοανατολικά την Αφροδίτη, τον Άρη και τον Δία. Εντοπίζουμε και μερικούς γνωστούς αστερισμούς, όπως του Ηνίοχου, του Ταύρου, των Ιχθύων και του Κήτους.

Ο ουρανός τα ξημερώματα στα ανατολικά – νοτιοανατολικά. Διακρίνονται η Αφροδίτη, ο Άρης και ο Δίας, καθώς και οι αστερισμοί του Ηνίοχου, του Ταύρου των Ιχθύων και του Κήτους.

Λίγο μετά τη δύση του Ηλίου

Λίγο αφότου δύσει ο Ήλιος, στο ζενίθ1 βρίσκουμε τον αστερισμό του Βόρειου Στέφανου. Πρόκειται για έναν σχετικά μικρό αστερισμό, με πολύ χαρακτηριστικό ημικυκλικό σχήμα. Θα τον εντοπίσουμε ανάμεσα στους αστερισμούς του Ηρακλή και του Βοώτη, τους οποίους είδαμε στο άρθρο για τον ουρανό του Μαΐου.

Ο αστερισμός Βόρειος Στέφανος (Corona Borealis) στο ζενίθ, λίγο μετά το ηλιοβασίλεμα.

Τη νύχτα

Οι νύχτες του Ιουλίου αποτελούν την καλύτερη περίοδο για να παρατηρήσουμε τους αστερισμούς του Σκορπιού και του Τοξότη, κοιτώντας νότια. Σε εκείνη την κατεύθυνση, άλλωστε, βρίσκεται και το κέντρο του Γαλαξία μας. Επομένως, η περιοχή αυτή έχει μεγάλη πυκνότητα άστρων, νεφελωμάτων και αστρικών σμηνών.

Στον αστερισμό του Σκορπιού αναγνωρίζουμε τον αστέρα Αντάρη, έναν υπεργίγαντα αστέρα. Το όνομά του προέρχεται από την ομοιότητά του με τον πλανήτη Άρη στον ουρανό, λόγω του κοκκινωπού του χρώματος. Ο Αντάρης πλησιάζει στο τέλος της «ζωής» του, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί με μια έκρηξη supernova.

Ο αστερισμός του Σκορπιού. Κυκλωμένος ο αστέρας Αντάρης.

Στον Σκορπιό εντοπίζουμε δύο ανοιχτά αστρικά σμήνη2, το «Σμήνος Πεταλούδα» και το «Σμήνος του Πτολεμαίου» (Butterfly Cluster/Messier 6 και Ptolemy’s Cluster/Messier 7 αντίστοιχα). Είναι ορατά με γυμνό μάτι, αλλά μπορούν να παρατηρηθούν καλύτερα με κιάλια ή τηλεσκόπιο.

Αριστερά: Ο αστερισμός του Σκορπιού. Στον κόκκινο κύκλο βρίσκεται το Σμήνος Πεταλούδα.
Δεξιά: Φωτογραφία του Σμήνους Πεταλούδα (Εικόνα: NASA/ESA)
Αριστερά: Ο αστερισμός του Σκορπιού. Στον κόκκινο κύκλο βρίσκεται το Σμήνος του Πτολεμαίου.
Δεξιά: Φωτογραφία του Σμήνους του Πτολεμαίου (Εικόνα: ESO)

Ο δεύτερος αστερισμός που παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον είναι ο αστερισμός του Τοξότη. Θα τον βρούμε δίπλα στον αστερισμό του Σκορπιού, εντοπίζοντας το χαρακτηριστικό σχήμα τσαγιέρας που έχει. Στον Τοξότη βρίσκουμε τρία νεφελώματα, το «Νεφέλωμα Λιμνοθάλασσα», το «Νεφέλωμα Ωμέγα» και το «Τρισχιδές Νεφέλωμα» (Lagoon Nebula/Messier 8, Omega Nebula/Messier 17 και Trifid Nebula/Messier 20 αντίστοιχα). Και τα τρία είναι ορατά με γυμνό μάτι, υπό πολύ καλές συνθήκες ορατότητας με ελάχιστη φωτορύπανση, αλλά παρατηρούνται καλύτερα με κιάλια ή τηλεσκόπιο.

Αριστερά: Ο αστερισμός του Τοξότη. Στον κόκκινο κύκλο βρίσκεται το Νεφέλωμα Λιμνοθάλασσα.
Δεξιά: Φωτογραφία του Νεφελώματος Λιμνοθάλασσα (Εικόνα: astrobin.com)
Αριστερά: Ο αστερισμός του Τοξότη. Στον κόκκινο κύκλο βρίσκεται το Νεφέλωμα Ωμέγα.
Δεξιά: Φωτογραφία του Νεφελώματος Ωμέγα (Εικόνα: astrobackyard.com)
Αριστερά: Ο αστερισμός του Τοξότη. Στον κόκκινο κύκλο βρίσκεται το Τρισχιδές Νεφέλωμα.
Δεξιά: Φωτογραφία του Τρισχιδούς Νεφελώματος (Εικόνα: astrobin.com)

Τέλος, σε ό,τι αφορά τη Σελήνη, η φάση του πρώτου τετάρτου παρατηρείται στις 7 Ιουλίου, η πανσέληνος το βράδυ της 13ης Ιουλίου στον αστερισμό του Τοξότη και το τρίτο τέταρτο το βράδυ της 20ης Ιουλίου. Η Σελήνη θα βρίσκεται στη φάση της νέας σελήνης στις 28 Ιουλίου. Ωστόσο, στη φάση της νέας σελήνης δεν μπορεί να παρατηρηθεί, καθώς το ημισφαίριο το οποίο είναι στραμμένο προς τη Γη δε φωτίζεται από τον Ήλιο.

1. Το ζενίθ είναι το ανώτερο σημείο του ουράνιου θόλου. Είναι, δηλαδή, το σημείο που βλέπουμε κοιτώντας κατακόρυφα προς τα πάνω τον ουρανό.

2. Τα ανοιχτά αστρικά σμήνη είναι ομάδες μερικών δεκάδων ή λίγων χιλιάδων άστρων με κοινή προέλευση και ηλικία.