Στις 14 Δεκεμβρίου του 2023 πραγματοποιήθηκε μια ιδιαίτερα ισχυρή ηλιακή έκλαμψη, που όμοια της είχε να παρατηρηθεί από το 2017. Το γεγονός αυτό καταγράφηκε από το διαστημόπλοιο Solar Dynamics Observatory της NASA, το οποίο εδώ και μια δεκαετία περίπου παρακολουθεί συνεχώς τον αστέρα του ηλιακού μας συστήματος. Αυτή η έκλαμψη τοποθετείται στην κλάση X και πιο συγκεκριμένα ταξινομείται ως X2.8. Τα γράμματα που αποδίδονται στις εκλάμψεις αφορούν την κλάση τους, με το X να αντιστοιχεί στις πιο έντονες ηλιακές εκλάμψεις, ενώ ο δείκτης φανερώνει την ισχύ ενός γεγονότος μέσα σε μια συγκεκριμένη κλάση.
Παρόλο που η ατμόσφαιρα της Γης μας προστατεύει από την επιβλαβή ακτινοβολία των ηλιακών εκλάμψεων, εμποδίζοντας τη να φτάσει στο έδαφος, η ακτινοβολία αυτή μπορεί να επηρεάσει τη ζωή μας με άλλους τρόπους. Για παράδειγμα, μπορεί να επηρεάσει τα σήματα που αποστέλλονται από τα συστήματα GPS και τους δορυφόρους επικοινωνιών ή να προκαλέσει βλάβες στις ραδιοεπικοινωνίες. Συνολικά, οι ηλιακές εκλάμψεις επηρεάζουν άμεσα την ιονόσφαιρα και τις ραδιοεπικοινωνίες στη Γη, ενώ απελευθερώνουν και ενεργητικά σωματίδια στο διάστημα.
Εικόνα: NASA/SDO
Μερικές ηλιακές εκλάμψεις, όπως και η προσφάτως καταγεγραμμένη, συνοδεύονται και από εκτοξεύσεις στεμματικού υλικού από τον Ήλιο (coronal mass ejections-CMEs). Εξαιτίας του εν λόγω φαινομένου, μεγάλες ποσότητες ηλιακού πλάσματος εκτοξεύονται στο διάστημα με ταχύτητες που φτάνουν τα εκατομμύρια χιλιόμετρα την ώρα. Τα ενεργητικά σωματίδια που παράγονται από αυτή τη διαδικασία μπορεί να είναι επιζήμια τόσο για τον ηλεκτρονικό εξοπλισμό όσο και για τους αστροναύτες ή τους επιβάτες αεροσκαφών σε μεγάλα ύψη.
Στην προκειμένη περίπτωση, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα SpaceWeather.com, το πλάσμα που απελευθερώθηκε πιθανότατα κατευθύνθηκε προς τη Γη. Ένα τέτοιο γεγονός μπορεί να προκαλέσει γεωμαγνητικές καταιγίδες, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και να υπερτροφοδοτήσουν τα φαινόμενα του σέλαος, με αποτέλεσμα να γίνουν πιο έντονα και ορατά σε περισσότερες περιοχές.
Τι είναι οι ηλιακές εκλάμψεις;
Οι ηλιακές εκλάμψεις είναι εκρήξεις που συμβαίνουν τοπικά στην ατμόσφαιρα του Ήλιου, όταν η ενέργεια που αποθηκεύεται στο μαγνητικό πεδίο του απελευθερώνεται ξαφνικά. Το φαινόμενο αυτό συμβαίνει σε ενεργές περιοχές και συνήθως στις περιοχές πάνω από τις ηλιακές κηλίδες. Μέσα σε λίγα μόνο λεπτά, το υλικό στην ατμόσφαιρα του Ήλιου φτάνει σε θερμοκρασίες πολλών εκατομμυρίων βαθμών Κελσίου και προκαλείται μια έκρηξη ακτινοβολίας σε όλο το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα, από τα ραδιοκύματα έως τις ακτίνες Χ και τις ακτίνες γ. Οι ερευνητές έχουν ταξινομήσει αυτά τα γεγονότα ανάλογα με την ένταση τους στις ακτίνες Χ σε τρεις βασικές κλάσεις: X-κλάση, M-κλάση και C-κλάση, όπου στην πρώτη κατηγορία κατατάσσονται οι πιο ισχυρές.
Οι εκλάμψεις που ανήκουν στην κλάση X είναι ιδιαίτερα ισχυρές και μπορούν να προκαλέσουν διακοπές ρεύματος, προβλήματα στις τηλεπικοινωνίες και μακράς διάρκειας καταιγίδες ακτινοβολίας στην ανώτερη ατμόσφαιρα. Από την άλλη, οι εκλάμψεις κατηγορίας M είναι μεσαίου μεγέθους και επηρεάζουν τις πολικές περιοχές της Γης. Μερικές φορές οι εκλάμψεις αυτής της κατηγορίας μπορεί να συνοδεύονται από μικρές καταιγίδες ακτινοβολίας. Τέλος, σε σύγκριση με τα γεγονότα της κατηγορίας Χ και Μ, οι εκλάμψεις της κατηγορίας C είναι μικρές με λίγες αξιοσημείωτες συνέπειες στη Γη.
