Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός (International Space Station – ISS) είναι ένας ερευνητικός σταθμός ο οποίος περιφέρεται γύρω από τη Γη, σε ύψος τετρακοσίων περίπου χιλιομέτρων από την επιφάνειά της. Κάθε δεδομένη στιγμή, στον σταθμό βρίσκονται κατά μέσο όρο επτά αστροναύτες από ολόκληρο τον πλανήτη, καθώς ο ISS είναι αποτέλεσμα συνεργασίας των διαστημικών οργανισμών των ΗΠΑ (NASA), της Ευρώπης (ESA), της Ρωσίας (Roscosmos), του Καναδά (CSA) και της Ιαπωνίας (JAXA).
Οι αστροναύτες που πηγαίνουν στον ISS παραμένουν εκεί για πολλούς μήνες. Επομένως, καλούνται να προσαρμοστούν στις συνθήκες που επικρατούν στο διάστημα, με το περιβάλλον μικροβαρύτητας να καθιστά δύσκολες δραστηριότητες που στη Γη τις θεωρούμε απλές. Οι αστροναύτες, ωστόσο, καταφέρνουν να έχουν μια καθημερινότητα που φαίνεται γνώριμη αλλά ταυτόχρονα και αρκετά διαφορετική από τη δική μας.
Φωτογραφία: NASA/Boeing
Πρωινή ρουτίνα
Μιας και ο ISS περιφέρεται γύρω από τη Γη σε χαμηλό ύψος, καλύπτει μια πλήρη περιφορά γύρω από τον πλανήτη μας σε περίπου 90 λεπτά. Κατά συνέπεια, οι αστροναύτες παρατηρούν τον Ήλιο να “ανατέλλει” και να “δύει” συνολικά 16 φορές μέσα σε ένα εικοσιτετράωρο. Παρ’ όλα αυτά, στον ISS η ζώνη ώρας έχει οριστεί να είναι ίδια με την ζώνη ώρας του Greenwich. Σύμφωνα με αυτήν προσαρμόζεται το πρόγραμμα των αστροναυτών, οι οποίοι ξεκινούν τη “μέρα” τους στις 6 το πρωί.
Στην πρωινή τους ρουτίνα, όπως και σε αυτή των ανθρώπων στη Γη, περιλαμβάνεται χρόνος για την προσωπική τους υγιεινή. Επειδή στον ISS επικρατούν συνθήκες μικροβαρύτητας, είναι αδύνατον να υπάρχει τρεχούμενο νερό. Οι αστροναύτες χρησιμοποιούν νωπές πετσέτες για να πλένονται και σαμπουάν σε ειδικά διαμορφωμένες συσκευασίες. Η τουαλέτα στον ISS διαφέρει αρκετά από αυτή στη Γη και είναι κατασκευασμένη έτσι ώστε να ρουφάει σαν ηλεκτρική σκούπα τα περιττώματα. Τέλος, το βούρτσισμα των δοντιών πραγματοποιείται με χρήση βρώσιμης οδοντόκρεμας, καθώς στον σταθμό δεν υπάρχουν νιπτήρες για να ξεπλύνουν οι αστροναύτες τα δόντια τους.
Φαγητό
Σε ό,τι αφορά το φαγητό που τρώνε οι αστροναύτες στον ISS, έχει σημειωθεί πρόοδος και υπάρχει μεγάλη ποικιλία γευμάτων τα οποία μάλιστα οι αστροναύτες χαρακτηρίζουν αρκετά νόστιμα. Τα περισσότερα γεύματα βρίσκονται σε ειδικές συσκευασίες, στις οποίες οι αστροναύτες προσθέτουν νερό ώστε να τα καταναλώσουν. Άλλα τρόφιμα όπως φρούτα και αρτοσκευάσματα καταναλώνονται αυτούσια, όπως στη Γη. Τα μόνα τρόφιμα που δεν υπάρχουν στον ISS είναι αυτά που περιέχουν πολλά υλικά τα οποία θα διασκορπίζονταν σε ολόκληρο τον σταθμό.
Εικόνα: NASA
Εργασία και έρευνα
O ISS αποτελεί κατάλληλο περιβάλλον για διεξαγωγή πειραμάτων. Οι αστροναύτες είναι επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων, και γι’ αυτό στον σταθμό πραγματοποιούνται ερευνητικά πειράματα σε τομείς όπως αυτοί της αστρονομίας, της επιστήμης υλικών και ακόμα και της ιατρικής. Για παράδειγμα, στον ISS υπάρχουν πολλά είδη ζώων και φυτών για τα οποία παρατηρούνται μεταβολές στον τρόπο ανάπτυξής τους. Έτσι, εμπλουτίζεται η κατανόηση της επιστημονικής κοινότητας σε σχέση με την προσαρμοστικότητα και την επιβίωση των οργανισμών σε αυτές τις συνθήκες.
Εκτός από τα πειράματα, ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς των αστροναυτών στον ISS αποτελεί η συντήρηση του σταθμού. Οι αστροναύτες είναι υπεύθυνοι για να καθαρίζουν το εσωτερικό του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού, αλλά και να επισκευάζουν βλάβες που προκύπτουν εντός ή εκτός του ISS. Συχνά, για την επισκευή κάποιου τμήματος ή και για την εγκατάσταση ενός καινούριου μηχανήματος εξωτερικά του σταθμού οι αστροναύτες πραγματοποιούν «διαστημικούς περιπάτους» ή, όπως είναι περισσότερο γνωστοί στα αγγλικά, «spacewalks».
Εικόνα: NASA
Σωματική άσκηση
Λόγω της μεγάλης χρονικής διάρκειας της παραμονής των αστροναυτών στον ISS, διατρέχουν κίνδυνο να αποδυναμωθούν οι μύες και τα οστά τους, καθώς δεν χρησιμοποιούνται τόσο όσο στη Γη. Για τον λόγο αυτό, είναι απαραίτητο να αθλούνται καθημερινά για τουλάχιστον 2 ώρες. Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός είναι εξοπλισμένος με τρία όργανα γυμναστικής. Ένα στατικό ποδήλατο, ένας διάδρομος γυμναστικής και ένα όργανο γυμναστικής με βάρη – όλα κατασκευασμένα για να χρησιμοποιούνται σε συνθήκες μικροβαρύτητας – βοηθούν τους αστροναύτες να παραμένουν σε φόρμα.
Εικόνα: Twitter (από τον προσωπικό λογαριασμό του αστροναύτη)
Ξεκούραση και ύπνος
Μετά από μια κουραστική μέρα, οι αστροναύτες στον ISS περνούν μερικές στιγμές χαλάρωσης. Οι αστροναύτες έχουν τη δυνατότητα να φέρουν μαζί τους στον σταθμό μερικά προσωπικά αντικείμενα, όπως βιβλία και μουσικά όργανα, και να περάσουν τον ελεύθερό τους χρόνο ασχολούμενοι με αυτά. Ακόμη, έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο και επικοινωνίας με αγαπημένα τους πρόσωπα που βρίσκονται στη Γη. Οι περισσότεροι αστροναύτες, βέβαια, παραδέχονται πως μια από τις αγαπημένες τους δραστηριότητες είναι να κοιτάζουν τη Γη από ψηλά. Αναφέρουν πως το θέαμα αυτό τους προκαλεί δέος. Βλέπουν τη Γη χωρίς σύνορα, να περιβάλλεται από ένα λεπτό στρώμα ατμόσφαιρας, το οποίο την περιβάλλει, και χαρακτηρίζουν τον πλανήτη μας ως κάτι μοναδικό και εύθραυστο που ολόκληρη η ανθρωπότητα έχει χρέος να προστατεύσει.
Εικόνα: NASA
Οι αστροναύτες, γύρω στις 21:30, ετοιμάζονται για ύπνο. Κοιμούνται σε υπνόσακους, μέσα σε ειδικούς μικρούς χώρους στον ISS, έτσι ώστε τα σώματά τους να μην αιωρούνται κατά τη διάρκεια του ύπνου τους. Μάλιστα, πολλοί αστροναύτες χρησιμοποιούν ωτοασπίδες για να κοιμηθούν, καθώς τα μηχανήματα στον ISS προκαλούν έντονο θόρυβο.
Και κάπως έτσι κυλά μια ακόμη μέρα για έναν αστροναύτη στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
