Η εντυπωσιακή ολική έκλειψη του 2024 και η “Megamovie” που θα φτιάξει η NASA

1,6K

Η φετινή ολική έκλειψη Ηλίου πραγματοποιήθηκε στις 8 Απριλίου. Για λίγα λεπτά, σε συγκεκριμένες περιοχές της Βορείου Αμερικής, ο δίσκος του Ηλίου καλύφθηκε πλήρως από αυτόν της Σελήνης. Πρόκειται για ένα από τα πιο εντυπωσιακά ουράνια φαινόμενα, καθώς και για μία μοναδική ευκαιρία παρατήρησης του Ηλίου. Αυτή τη σπάνια ευκαιρία αξιοποίησε η NASA, με το πρόγραμμά «Eclipse Megamovie 2024». Σκοπός του προγράμματος ήταν η συγκέντρωση υψηλής ποιότητας δεδομένων από πολίτες των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της έκλειψης, τα οποία θα δημοσιοποιηθούν και θα αξιοποιηθούν από ερευνητές για τη μελέτη των διεργασιών στα εξωτερικά στρώματα της ατμόσφαιρας του Ηλίου.

Η έκλειψη είχε συνολική διάρκεια περίπου δύο ωρών από την πρώτη μέχρι την τελευταία επαφή των δίσκων του Ηλίου και της Σελήνης, όμως η ολική επικάλυψη του ηλιακού δίσκου, που επιτρέπει την παρατήρηση του στέμματος και της χρωμόσφαιρας, διήρκησε μόλις μερικά λεπτά σε κάθε τόπο. Γι’ αυτό τον λόγο, με σκοπό να συγκεντρωθούν όσο το δυνατόν περισσότερα δεδομένα, το πρόγραμμα της NASA επιστράτευσε φωτογράφους που βρίσκονταν κατά μήκος ολόκληρης της διαδρομής που ακολούθησε η έκλειψη εντός των ΗΠΑ, για να καταγράψουν το γεγονός. Η ομάδα αποτελούνταν από 100 επαγγελματίες φωτογράφους, οι οποίοι είχαν λάβει ειδική εκπαίδευση από τους υπεύθυνους του προγράμματος και ήταν εξοπλισμένοι με κάμερες DSLR και ισημερινή στήριξη, κατάλληλη ώστε να ακολουθεί την κίνηση του Ηλίου στον ουράνιο θόλο. Στο πρόγραμμα έχουν συνεισφέρει, επίσης, πολλοί εθελοντές που απαθανάτισαν την έκλειψη.

Τι στόχευαν να παρατηρήσουν οι ερευνητές; Τα δύο στρώματα της ηλιακής ατμόσφαιρας που είναι ορατά μόνο κατά τη διάρκεια ολικών εκλείψεων ή με ειδικά όργανα παρατήρησης είναι το στέμμα και η χρωμόσφαιρα του Ηλίου. Το στέμμα είναι η εξώτερη και πιο θερμή περιοχή του Ήλιου, με θερμοκρασία τριών εκατομμυρίων βαθμών Κελσίου₁, λόγω, όμως, της μικρής πυκνότητάς του, επικαλύπτεται από το ισχυρό φως που εκπέμπει η υπόλοιπη ατμόσφαιρα. Κατά τη διάρκεια ολικών εκλείψεων μόνο, μπορεί να παρατηρηθεί ακόμα και χωρίς τηλεσκόπιο, αλλά πάντα με τη χρήση ειδικών γυαλιών προστασίας των ματιών. Επιπλέον, στις ολικές εκλείψεις μπορούμε να παρατηρήσουμε την χρωμόσφαιρα του Ηλίου, το επόμενο στρώμα της ατμόσφαιρας του. Η χρωμόσφαιρα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς αποτελείται από πολύ θερμό, ιονισμένο αέριο (πλάσμα), το οποίο εκτινάσσεται προς το διάστημα με βίαιες εκλάμψεις και εκτινάξεις μάζας. Αν και εμφανίζει έντονη δραστηριότητα, η χρωμόσφαιρα έχει πιο χαμηλή λαμπρότητα από τα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας του Ηλίου, με αποτέλεσμα να μην είναι ορατή παρά μόνο κατά τη διάρκεια εκλείψεων. Ιδιαίτερα στη φετινή έκλειψη, αναμενόταν να παρατηρηθούν ισχυρές εκλάμψεις και στεμματικές εκτινάξεις μάζας, καθώς ο Ήλιος διανύει το μέγιστο του ενδεκαετούς κύκλου της ηλιακής δραστηριότητας.

Αντίστοιχη προσπάθεια με την ΕΜ2024 είχε πραγματοποιηθεί και στην προηγούμενη ολική έκλειψη Ηλίου που ήταν ορατή από τις ΗΠΑ, το 2017. Τότε, με την υποστήριξη της Google, είχε δημιουργηθεί ειδική εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα, μέσω της οποίας συγκεντρώθηκαν πάνω από 34.000 φωτογραφίες, από 2.000 εθελοντές. Με συρραφή των φωτογραφιών δημιουργήθηκε βίντεο του Ηλίου κατά τη διάρκεια της έκλειψης. Το φετινό εγχείρημα φιλοδοξεί να πάει ένα βήμα πιο πέρα, συγκεντρώνοντας δεδομένα υψηλής ποιότητας, κατάλληλα για να μελετηθεί σε βάθος από ερευνητές η δραστηριότητα στη χρωμόσφαιρα και το στέμμα του Ηλίου κατά τη διάρκεια μερικών ωρών, αλλά και σε σύγκριση με επτά χρόνια πριν. Αναμένουμε να δημοσιευθεί σύντομα το υλικό που συγκεντρώθηκε για την ΕΜ2024 της NASA. Ακολουθούν φωτογραφίες από την ολική έκλειψη Ηλίου της 8ης Απριλίου:

1. Ενώ η επιφάνεια φτάνει τις μερικές χιλιάδες!