Στο άρθρο αυτό θα δούμε τις θέσεις των αστερισμών και των ουράνιων σωμάτων κατά τη διάρκεια του Αυγούστου 2025.
Νωρίς το πρωί
Κοιτώντας ανατολικά πριν ξημερώσει, αντικρίζουμε πολλά λαμπρά αντικείμενα στον ουρανό. Το λαμπρότερο από αυτά είναι η Αφροδίτη, η οποία εξακολουθεί να είναι ορατή πριν ανατείλει ο Ήλιος. Πολύ κοντά της βρίσκεται ο Δίας, επομένως πριν το χάραμα μας δίνεται η ευκαιρία να παρατηρήσουμε είτε με γυμνό μάτι είτε με κιάλια ή τηλεσκόπιο τους δύο λαμπρότερους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος ταυτόχρονα.
Στην ίδια κατεύθυνση του ουρανού, αλλά σε χαμηλότερο ύψος από τον ορίζοντα, συναντάμε τον πλανήτη Ερμή. Η καλύτερη μέρα για την παρατήρησή του θα είναι η 19η Αυγούστου, καθώς τότε θα βρεθεί σε μέγιστη δυτική αποχή. Θα απέχει, με άλλα λόγια, τη μέγιστη απόσταση από τον Ήλιο στον ουρανό και έτσι θα είναι ορατός για το μεγαλύτερο δυνατό διάστημα πριν το ξημέρωμα.
Πέρα από λαμπρούς πλανήτες, όμως, βλέπουμε και μερικά λαμπρά άστρα στον ουρανό. Πολύ κοντά στον Δία και στην Αφροδίτη βρίσκονται τα άστρα Κάστωρ και Πολυδεύκης, του αστερισμού των Διδύμων. Προς τα νοτιοανατολικά συναντάμε κι άλλα γνωστά λαμπρά αστέρια, όπως τον Μπετελγκέζ και τον Ρίγκελ του αστερισμού του Ωρίωνα αλλά και τον Πρόκυνα (προκύων) του αστερισμού του Μικρού Κυνός. Χαμηλότερα στον ορίζοντα βρίσκεται και ο Σείριος, το λαμπρότερο άστρο του αστερισμού του Μεγάλου Κυνός αλλά και ολόκληρου του νυχτερινού ουρανού. Φυσικά, όλα αυτά τα άστρα θα έχουμε την ευκαιρία να τα παρατηρήσουμε καλύτερα τους επόμενους μήνες, καθώς ανήκουν σε μερικούς από τους γνωστότερους αστερισμούς του νυχτερινού ουρανού του φθινοπώρου και του χειμώνα.
Λίγο μετά τη δύση του Ηλίου
Αρκετές ώρες μετά το ξημέρωμα, και συγκεκριμένα λίγο μετά το ηλιοβασίλεμα, αν κοιτάξουμε προς τα δυτικά θα εντοπίσουμε έναν ακόμη πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος που είναι εύκολο να παρατηρηθεί. Πρόκειται για τον πλανήτη Άρη, που ξεχωρίζει στον ουρανό λόγω του κοκκινωπού του χρώματος το οποίο είναι εμφανές και με γυμνό μάτι. Παρ’ όλα αυτά, χρησιμοποιώντας κιάλια ή τηλεσκόπιο μας δίνεται η δυνατότητα να παρατηρήσουμε τον πλανήτη με μεγαλύτερη λεπτομέρεια και να καταφέρουμε ακόμη και να διακρίνουμε χαρακτηριστικά της επιφάνειάς του, όπως τους παγωμένους πόλους του. Τα μεγάλα τηλεσκόπια ενδέχεται να διακρίνουν και το «Όρος Όλυμπος» (Olympus Mons), το ψηλότερο βουνό στο ηλιακό μας σύστημα1.
Τη νύχτα
Βρισκόμαστε στην καρδιά του καλοκαιριού και από τον ουρανό δε θα μπορούσε να λείπει ο γνωστότερος σχηματισμός αυτής της εποχής – το θερινό τρίγωνο. Αποτελείται από τρία άστρα, τον Βέγκα του αστερισμού της Λύρας, τον Ντένεμπ του αστερισμού του Κύκνου και τον Αλτάιρ του αστερισμού του Αετού. Και τα τρία αστέρια είναι πάρα πολύ λαμπρά, έτσι το τρίγωνο που σχηματίζουν στον ουρανό διακρίνεται ακόμα και σε περιοχές όπου υπάρχει φωτορύπανση. Το θερινό τρίγωνο καλύπτει μεγάλη έκταση στον ουρανό και θα το εντοπίσουμε στο ζενίθ2 πριν τα μεσάνυχτα. Παραμένει πάνω από τον ορίζοντα καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας και δύει λίγο πριν το ξημέρωμα.
Στρέφοντας το βλέμμα μας προς τα βορειοανατολικά διακρίνουμε έναν αστερισμό που μοιάζει με το αγγλικό γράμμα “W”. Πρόκειται για τον αστερισμό της Κασσιόπης, έναν από τους έξι αειφανείς για την χώρα μας αστερισμούς. Ο αστερισμός αυτός αποδεικνύεται ιδιαίτερα χρήσιμος στον εντοπισμό ενός πασίγνωστου γαλαξία, του «γαλαξία της Ανδρομέδας» (Andromeda Galaxy/Messier 31).
Όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα, αν ακολουθήσουμε την κατεύθυνση του βέλους που σχηματίζεται στην πάνω γωνία του αστερισμού της Κασσιόπης συναντάμε ένα λαμπρό αστέρι στον αστερισμό της Ανδρομέδας, τον Μιράχ. Λίγο πάνω από τον Μιράχ βρίσκονται δύο αμυδρότερα αστέρια. Δίπλα στο αμυδρότερο από αυτά, βρίσκεται ο γαλαξίας της Ανδρομέδας. Υπό πολύ καλές συνθήκες ορατότητας με ελάχιστη φωτορύπανση, ο γαλαξίας της Ανδρομέδας είναι ορατός και με γυμνό μάτι. Βρίσκεται σε απόσταση 2,5 εκατομμυρίων ετών φωτός και είναι το πιο μακρινό αντικείμενο που μπορούμε να δούμε χωρίς να χρησιμοποιήσουμε κιάλια ή τηλεσκόπιο.
Αργά τα βράδια του Αυγούστου εντοπίζουμε στον ουρανό και τον τελευταίο πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος που μπορεί να παρατηρηθεί με γυμνό μάτι, τον Κρόνο.
Περσείδες: η πιο εντυπωσιακή βροχή μετεώρων του έτους
Το πιο γνωστό αστρονομικό γεγονός του Αυγούστου είναι η βροχή μετεώρων «Περσείδες» (η διεθνής ονομασία τους είναι Perseids). Τα μετέωρα αυτής της βροχής προέρχονται από τον κομήτη Swift-Tuttle. Πρόκειται για μικρά σωματίδια σκόνης που φλέγονται όταν εισέρχονται στην ατμόσφαιρα της Γης, προκαλώντας τα γνωστά σε όλους «πεφταστέρια». Τα μετέωρα φαίνεται να «ξεκινούν» τις τροχιές τους στον ουρανό από τον αστερισμό του Περσέα, στον οποίο οφείλουν το όνομά τους. Εκεί, λοιπόν, βρίσκεται το ακτινοβόλο τους σημείο. Μπορούμε εύκολα να εντοπίσουμε τον Περσέα στον ουράνιο θόλο, καθώς βρίσκεται κάτω από τον αστερισμό της Κασσιόπης, για την οποία μιλήσαμε παραπάνω.
Τα μετέωρα θα είναι ορατά αυτή την περίοδο από οποιαδήποτε περιοχή, ωστόσο όσο πιο μακριά βρεθούμε από μεγάλες πόλεις και έντονα φώτα, τόσο περισσότερα θα μπορέσουμε να δούμε. Τα ζεστά βράδια του Αυγούστου αποτελούν ιδανική ευκαιρία για να μετακινηθούμε στην ύπαιθρο, σε περιοχές με χαμηλή φωτορύπανση, χωρίς νέφη και δίχως ψηλά κτήρια που θα αποκόπτουν μεγάλο μέρος του ουρανού. Καλό είναι επίσης να αποφύγουμε τα φώτα, τις λάμπες και τις φωτεινές οθόνες των κινητών, καθώς μειώνουν την ικανότητα των ματιών μας να διακρίνουν αμυδρά αντικείμενα.
Η βροχή των Περσείδων θα κορυφωθεί τη νύχτα της 12ης προς 13ης Αυγούστου. Οι καλύτερες ώρες θέασης είναι μετά τα μεσάνυχτα μέχρι λίγο πριν το ξημέρωμα, όπου ο αστερισμός του Περσέα βρίσκεται αρκετά πάνω από τον ορίζοντα.
Φάσεις της Σελήνης
Τέλος, σε ό,τι αφορά τη Σελήνη, αυτή θα βρίσκεται στη φάση του πρώτου τετάρτου στη 1 του μηνός. Η πανσέληνος παρατηρείται το πρωί της 9ης Αυγούστου στον αστερισμό του Ζυγού. Η Σελήνη θα βρεθεί σε φάση τρίτου τετάρτου στις 16 του μηνός και σε φάση νέας σελήνης στις 23 Αυγούστου. Ωστόσο, κατά τη φάση της νέας σελήνης δεν μπορεί να παρατηρηθεί, καθώς το ημισφαίριο το οποίο είναι στραμμένο προς τη Γη δε φωτίζεται από τον Ήλιο. Η Σελήνη θα ξαναβρεθεί σε φάση πρώτου τετάρτου το βράδυ της 31ης Αυγούστου.
Ακολουθεί πίνακας με την ορατότητα των πλανητών για αυτόν τον μήνα.
| Ερμής | Ορατός στα ανατολικά πριν ξημερώσει, καλύτερη μέρα παρατήρησης η 19η Αυγούστου |
| Αφροδίτη | Ορατή στα ανατολικά πριν ξημερώσει |
| Άρης | Ορατός στα δυτικά – νοτιοδυτικά μετά το ηλιοβασίλεμα |
| Δίας | Ορατός στα ανατολικά πριν ξημερώσει |
| Κρόνος | Ορατός τα βράδια στον ουρανό όλο το μήνα |
Ακολουθεί εικόνα με τον αστροχάρτη του μήνα.
1. Επισημαίνεται πως για την τόσο λεπτομερή παρατήρηση του Άρη απαιτείται σχετικά ισχυρό τηλεσκόπιο. Παρ’ όλα αυτά, ακόμα και ένα μικρό τηλεσκόπιο μας δίνει τη δυνατότητα να διακρίνουμε το έντονο κόκκινο χρώμα του πλανήτη!
2. Το ζενίθ είναι το ανώτερο σημείο του ουράνιου θόλου. Είναι, δηλαδή, το σημείο που βλέπουμε κοιτώντας κατακόρυφα προς τα πάνω τον ουρανό.
