Στο άρθρο αυτό θα δούμε τις θέσεις των αστερισμών και των ουράνιων σωμάτων κατά τη διάρκεια του Ιουνίου 2025.
Νωρίς το πρωί
Αν κοιτάξουμε ανατολικά στον ουρανό λίγο πριν το χάραμα θα εντοπίσουμε τον λαμπρότερο πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος, την Αφροδίτη. Η Αφροδίτη περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο σε απόσταση μικρότερη απ’ ότι η Γη. Για τον λόγο αυτό, μπορούμε να την παρατηρήσουμε άλλοτε για λίγες ώρες πριν την αυγή και άλλοτε για λίγες ώρες μετά το ηλιοβασίλεμα. Στην πρώτη περίπτωση συνηθίζεται να αποκαλείται και «Αυγερινός» ενώ στη δεύτερη «Αποσπερίτης». Aυτή την περίοδο παρατηρείται πριν το ξημέρωμα και, επομένως, την αποκαλούμε Αυγερινό.
Σχετικά κοντά στην Αφροδίτη, σε μεγαλύτερο ύψος από τον ορίζοντα και κοιτώντας νοτιοανατολικά, βρίσκεται ο πλανήτης Κρόνος. Ο Κρόνος αυτόν τον μήνα θα ανατέλλει αργά το βράδυ και έτσι θα είναι ορατός τις πρώτες πρωινές ώρες.
Ένας γνωστός αστερισμός που μπορεί να παρατηρηθεί αυτή την ώρα στον ουρανό στα βορειοανατολικά είναι ο αστερισμός του Περσέα. Σε δύο μήνες από τώρα, ο αστερισμός αυτός θα είναι καθοριστικής σημασίας αφού από εκεί θα φαίνεται να πηγάζουν τα μετέωρα της βροχής των Περσείδων.
Λίγο μετά τη δύση του Ηλίου
Μετά το ηλιοβασίλεμα στον δυτικό – βορειοδυτικό ουρανό εντοπίζουμε ένα ζευγάρι λαμπρών άστρων, τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη. Πρόκειται για τα λαμπρότερα άστρα του αστερισμού των Διδύμων. Ο αστερισμός πήρε το όνομά του από τα δύο αυτά του άστρα, που στην μυθολογία ήταν οι γνωστοί δίδυμοι Κάστωρ και Πολυδεύκης. Ο Πολυδεύκης είναι ο λαμπρότερος από τους δύο αστέρες, και έχει διάμετρο εννιά φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου.
Στις αρχές του μήνα θα μπορούμε να παρατηρήσουμε στα δυτικά – βορειοδυτικά τον πλανήτη Δία σχετικά χαμηλά στον ουρανό. Ο Δίας θα πάψει να είναι ορατός αργότερα μέσα στον Ιούνιο, λόγω της εγγύτητάς του στον Ήλιο στον ουρανό.
Προς τα τέλη του μήνα θα είναι καλύτερα παρατηρήσιμος στην ίδια κατεύθυνση του ουρανού και ο πλανήτης Ερμής. Όπως συμβαίνει και με την Αφροδίτη, έτσι και τον Ερμή έχουμε τη δυνατότητα να τον παρατηρήσουμε πάντα κοντά στον Ήλιο.
Τη νύχτα
Τα βράδια του Ιουνίου είναι γενικά μικρότερα σε διάρκεια από αυτά του υπόλοιπου έτους, καθώς προς τα τέλη του μήνα ξεκινάει επισήμως το καλοκαίρι. Η μεγαλύτερη μέρα του έτους, δηλαδή η μέρα κατά τη διάρκεια της οποίας ο Ήλιος μένει πάνω από τον ορίζοντα για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, για τους κατοίκους του βορείου ημισφαιρίου θα είναι αυτή της 21ης Ιουνίου. Είναι η μέρα του θερινού ηλιοστασίου, η οποία σηματοδοτεί την έναρξη του καλοκαιριού στο βόρειο ημισφαίριο της Γης. Μετά την 21η Ιουνίου, η χρονική διάρκεια παραμονής του Ήλιου πάνω από τον ορίζοντα ενός τόπου σταδιακά μειώνεται. Αντίστροφα, στο νότιο ημισφαίριο η 21η Ιουνίου είναι η μικρότερη μέρα του έτους, και σηματοδοτεί την έναρξη του χειμώνα.
Παρ’ όλο που οι νύχτες του καλοκαιριού είναι μικρότερες, οι συνθήκες είναι σχεδόν πάντα ευνοϊκές για αστροπαρατήρηση στη χώρα μας αυτήν την περίοδο. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες όλη τη νύχτα και οι συχνά αίθριοι ουρανοί καθιστούν το καλοκαίρι ίσως την ιδανική εποχή για να παρατηρήσουμε τον νυχτερινό ουρανό. Μαζί με το θερινό ηλιοστάσιο και την έναρξη του καλοκαιριού, στον νυχτερινό ουρανό πλέον ξεχωρίζει ο κατεξοχήν γνωστός θερινός σχηματισμός, αυτός του θερινού τριγώνου.
Το θερινό τρίγωνο δεν είναι ξεχωριστός αστερισμός, αλλά ένας σχηματισμός που αποτελείται από τρία πολύ λαμπρά άστρα που κυριαρχούν στον ουρανό το καλοκαίρι. Πρόκειται για τον αστέρα Βέγκα, που ανήκει στον αστερισμό της Λύρας, τον Ντένεμπ του αστερισμού του Κύκνου και τον Αλτάιρ, του αστερισμού του Αετού.
Στον ουρανό του Ιουνίου μπορούμε να παρατηρήσουμε έναν γνωστό αστερισμό, αυτόν του Βόρειου Στέφανου. Πρόκειται για έναν μικρό αλλά αρκετά λαμπρό αστερισμό χαρακτηριστικού ημικυκλικού σχήματος. Το λαμπρότερο άστρο του αστερισμού ονομάζεται Αλφέκκα. Το άστρο αυτό στην πραγματικότητα αποτελεί διπλό αστρικό σύστημα στο οποίο παρατηρούνται εκλείψεις μεταξύ των δύο μελών του. Αποτελείται από έναν αστέρα λευκού χρώματος και έναν συνοδό αστέρα κίτρινου χρώματος. Και τα δύο άστρα είναι παρόμοια σε μάζα και διαστάσεις με τον Ήλιο μας. Τα δύο μέλη του συστήματος περιφέρονται το ένα γύρω από το άλλο με περίοδο περίπου ίση με 17,4 ημέρες. Καθώς το ένα άστρο διέρχεται μπροστά από το άλλο, παρατηρείται μείωση της λαμπρότητας του συστήματος.
Δεξιά: Προσομοίωση ενός διπλού αστρικού συστήματος στο οποίο παρουσιάζονται εκλείψεις (Εικόνα: Wikimedia Commons, Merikanto)
Στον αστερισμό του Βόρειου Στέφανου μπορούν να παρατηρηθούν και κάποιοι γαλαξίες με χρήση τηλεσκοπίου. Δύο από αυτούς είναι ο NGC 6085 και ο NGC 6086, ένας σπειροειδής και ένας ελλειπτικός γαλαξίας, αντίστοιχα. Λόγω της εγγύτητάς τους, μπορούν να παρατηρηθούν και να φωτογραφηθούν μαζί.
Δεξιά: Φωτογραφία των γαλαξιών NGC 6085 και NGC 6086 (Εικόνα: Gary Imm, astrobin.com)
Στον Βόρειο Στέφανο βρίσκεται και το τεράστιο γαλαξιακό σμήνος Abell 2142. Πρόκειται για ένα σμήνος γαλαξιών που βρίσκεται περίπου 1,2 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά και η διάμετρός του προσδιορίζεται περίπου ίση με 6 εκατομμύρια έτη φωτός. Στο κέντρο του σμήνους βρίσκεται ένας μεγάλος ελλειπτικός γαλαξίας ο οποίος περιέχει μια από τις πιο μαζικές υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες που έχουν ανακαλυφθεί ποτέ. Το σμήνος περιέχει περισσότερους από 400 γαλαξίες και πιστεύεται πως δημιουργήθηκε από τη συγχώνευση δύο μικρότερων γαλαξιακών σμηνών. Το σμήνος Abell 2142 παρατηρείται κυρίως στις ακτίνες Χ.
Δεξιά: Φωτογραφία του γαλαξιακού σμήνους Abell 2142 από το τηλεσκόπιο ακτίνων Χ «Chandra X-ray Observatory» (Εικόνα: NASA/CXC/University of Geneva, D. Eckert.)
Τα βράδια του Ιουνίου θα έχουμε τη δυνατότητα να παρατηρήσουμε και τον πλανήτη Άρη στον νυχτερινό ουρανό.
Φάσεις της Σελήνης
Τέλος, σε ό,τι αφορά τη Σελήνη, αυτή θα βρίσκεται στη φάση του πρώτου τετάρτου στις 3 του μηνός. Η πανσέληνος παρατηρείται το βράδυ της 11ης Ιουνίου στον αστερισμό του Τοξότη. Η Σελήνη θα βρεθεί σε φάση τρίτου τετάρτου στις 18 του μηνός και σε φάση νέας σελήνης στις 25 Ιουνίου. Ωστόσο, κατά τη φάση της νέας σελήνης δεν μπορεί να παρατηρηθεί, καθώς το ημισφαίριο το οποίο είναι στραμμένο προς τη Γη δε φωτίζεται από τον Ήλιο.
Ακολουθεί πίνακας με την ορατότητα των πλανητών για αυτόν τον μήνα.
| Ερμής | Ορατός προς τα τέλη του μήνα στα δυτικά μετά το ηλιοβασίλεμα |
| Αφροδίτη | Ορατή στα ανατολικά πριν ξημερώσει |
| Άρης | Ορατός ολόκληρο τον μήνα μέχρι νωρίς το βράδυ |
| Δίας | Ορατός στις αρχές του μήνα στα δυτικά – βορειοδυτικά μετά το ηλιοβασίλεμα |
| Κρόνος | Ορατός στα ανατολικά – νοτιοανατολικά από αργά το βράδυ |
Ακολουθεί εικόνα με τον αστροχάρτη του μήνα.
