Πώς θα εντοπίσετε τον κομήτη 12P/Pons-Brooks

5,8K

Τον Ιούλιο του 1812 ο Γάλλος αστρονόμος Jean-Louis Pons ανακάλυψε στον ουρανό με το τηλεσκόπιό του ένα σώμα «άμορφο, χωρίς ουρά», όπως ο ίδιος το χαρακτήρισε. Το σώμα στην πραγματικότητα ήταν ένας κομήτης που τον επόμενο μήνα έφτασε να είναι τόσο λαμπρός που μπορούσε να φανεί εύκολα με γυμνό μάτι στον νυχτερινό ουρανό. Το 1883, δηλαδή 71 χρόνια μετά την παρατήρηση του Pons, ο Αγγλοαμερικανός αστρονόμος William R. Brooks εντόπισε τυχαία στον ουρανό τον κομήτη. Ο κομήτης αυτός, που πλέον ονομάζεται 12P/Pons-Brooks προς τιμήν και των δύο επιστημόνων₁, είναι ορατός στον ουρανό αυτήν την περίοδο.

Χαρακτηριστικά του κομήτη

Όπως κάθε κομήτης, έτσι και ο 12P/Pons-Brooks είναι ένα ουράνιο σώμα που αποτελείται κυρίως από σκόνη και πάγο. Έχει διάμετρο γύρω στα 30 χιλιόμετρα και μια σχετικά μικρή περίοδο περιφοράς γύρω από τον Ήλιο, ίση με 71 έτη. Το αφήλιο της τροχιάς του, δηλαδή το σημείο στο οποίο βρίσκεται όταν απέχει τη μέγιστη απόσταση από τον Ήλιο, βρίσκεται λίγο έξω από την τροχιά του πλανήτη Ποσειδώνα και ισούται με 33,6 αστρονομικές μονάδες. Πρόκειται για μια απόσταση 33,6 φορές μεγαλύτερη από τη μέση απόσταση Γης – Ηλίου. Αντίθετα το περιήλιο της τροχιάς του κομήτη προσδιορίζεται στις 0,8 αστρονομικές μονάδες. Αυτή είναι η μικρότερη απόσταση από τον Ήλιο στην οποία μπορεί να βρεθεί.

Καθώς ο κομήτης πλησιάζει τα ενδότερα του ηλιακού μας συστήματος, η θερμότητα που προέρχεται από τον Ήλιο προκαλεί την εξάχνωση υλικών του και τον σχηματισμό της κόμης, η οποία περιβάλλει τον κομήτη σαν μια πολύ λεπτή ατμόσφαιρα. Ο ηλιακός άνεμος και η πίεση από την ηλιακή ακτινοβολία ασκούν δύναμη στην κόμη και προκαλούν τη δημιουργία της χαρακτηριστικής ουράς του κομήτη.

Το ιδιαίτερο με τον συγκεκριμένο κομήτη είναι πως καθώς πλησιάζει τον Ήλιο προκαλούνται απρόβλεπτες εκλάμψεις₂ όπου η λαμπρότητά του αυξάνεται απότομα, όπως έχει διαπιστωθεί από παλαιότερες παρατηρήσεις σε προηγούμενες εμφανίσεις του. Μάλιστα, στις 20 Ιουλίου του προηγούμενου έτους, φαίνεται να πραγματοποιήθηκε ένα τέτοιο περιστατικό εξαιτίας του οποίου η λαμπρότητα του κομήτη αυξήθηκε κατά 100 φορές και η κόμη του επεκτάθηκε σχηματίζοντας ένα ιδιαίτερο σχήμα, που σε κάποιους θύμιζε κέρατα διαβόλου. Αυτός είναι και ο λόγος που συχνά ο 12P/Pons-Brooks καλείται και «κομήτης του διαβόλου». Έκτοτε έχουν παρατηρηθεί πολλές ακόμη εκλάμψεις με την πιο πρόσφατη μόλις 2 μήνες πριν.

Πότε και πού θα είναι ορατός

Τις προηγούμενες μέρες ο κομήτης βρισκόταν στον αστερισμό της Ανδρομέδας και ήταν ορατός στα δυτικά μετά το ηλιοβασίλεμα. Πλέον ο 12P/Pons-Brooks έχει αλλάξει θέση στον ουρανό και βρίσκεται στον αστερισμό των Ιχθύων. Ο κομήτης δεν μένει στάσιμος στον ουρανό, και έτσι κάθε νύχτα εντοπίζεται σε διαφορετικό σημείο του ουράνιου θόλου. Καθώς περνούν οι μέρες ο κομήτης θα γίνεται ολοένα και λαμπρότερος, σε σημείο που θα είναι ορατός και με γυμνό μάτι υπό πολύ καλές συνθήκες ορατότητας, χωρίς έντονη φωτορύπανση. Η πορεία που διαγράφει ο κομήτης πάνω στην ουράνια σφαίρα αποτυπώνεται στην παρακάτω εικόνα.

Στα τέλη του μήνα ο 12P/Pons-Brooks θα βρίσκεται στον αστερισμό του Κριού, σε εξαιρετικά μικρή απόσταση από το λαμπρότερο άστρο του αστερισμού, τον Χαμάλ. Την ίδια χρονική περίοδο η Σελήνη θα βρίσκεται κοντά στη φάση της Πανσελήνου αλλά θα είναι αρκετά μακριά από τον κομήτη στον ουρανό, επομένως το έντονο φως της δεν θα εμποδίζει την παρατήρηση. Οι τελευταίες μέρες του Μαρτίου και οι πρώτες μέρες του Απριλίου αποτελούν τις καταλληλότερες μέρες για την παρατήρηση του κομήτη, μιας και η λαμπρότητά του θα είναι αρκετά έντονη. Αργότερα μέσα στον Απρίλιο θα πάψει να είναι ορατός, καθώς ο Ήλιος θα δύει ολοένα και αργότερα και ως αποτέλεσμα ο ουρανός δε θα είναι σκοτεινός για όσο ο κομήτης θα βρίσκεται πάνω από τον ορίζοντα. Έκτοτε, θα είναι ορατός μόνο στον ουρανό του νοτίου ημισφαιρίου της Γης.

Οδηγίες παρατήρησης

Για την παρατήρηση του κομήτη μπορούν να χρησιμοποιηθούν κιάλια ή και τηλεσκόπιο. Θα είναι ορατός και με γυμνό μάτι, αλλά σε περιοχές με μειωμένη φωτορύπανση. Εκεί, ο κομήτης θα μπορεί να παρατηρηθεί και χωρίς ειδικό εξοπλισμό.

Για τον εντοπισμό του κόμητη στον ουρανό θα βοηθούσε να χρησιμοποιηθούν ο αστέρας Χαμάλ καθώς και ο πλανήτης Δίας, δύο ουράνια σώματα τα οποία θα βρίσκονται κοντά του. Ο 12P/Pons-Brooks μπορεί να παρατηρηθεί το απόγευμα, μετά τη δύση του Ηλίου, στα δυτικά.

Ο κομήτης θα βρεθεί στο περιήλιο της τροχιάς του στις 21 Απριλίου και στη συνέχεια θα συνεχίσει την πορεία του στο διάστημα κινούμενος μακριά από τον Ήλιο. Πρόκειται να επιστρέψει στα ενδότερα του ηλιακού μας συστήματος το 2095, έπειτα από 71 χρόνια. Επομένως, τώρα είναι η ιδανική περίοδος να τον παρατηρήσουμε!

1. Απ’ ότι φαίνεται οι Pons και Brooks δεν ήταν οι πρώτοι που παρατήρησαν τον κομήτη. Κείμενα Κινέζων από το 1385 και ενός Ιταλού αστρονόμου το 1457 αναφέρονται στη θέαση ενός λαμπρού σώματος που, με βάση τις περιγραφές τους, πιθανότατα ήταν ο κομήτης 12P/Pons-Brooks.

2. Προκαλούνται από απότομη απελευθέρωση υλικών από τον κομήτη και έχουν ως αποτέλεσμα την επέκταση της κόμης του και την αύξηση της λαμπρότητάς του.