Το Parker Solar Probe της NASA ξεκίνησε το ταξίδι του στις 12 Αυγούστου 2018, με σκοπό να εξερευνήσει την ατμόσφαιρα του Ήλιου. Είναι το μοναδικό ανθρώπινο κατασκεύασμα που έχει καταφέρει με επιτυχία να πλησιάσει σε απόσταση μικρότερη των 6,5 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από την επιφάνειά του μητρικού μας άστρου, ενώ αναμένεται να κάνει ακόμα κοντινότερες προσεγγίσεις στο μέλλον. Για να καταφέρει, όμως, να αποκτήσει μια τροχιά που το φέρνει σε μικρή απόσταση από τον Ήλιο, αξιοποιεί το βαρυτικό πεδίο της Αφροδίτης. Έτσι, οι ερευνητές εκμεταλλεύτηκαν μια από τις προσεγγίσεις του σκάφους στον γειτονικό μας πλανήτη, ώστε να εξερευνήσουν τα ανώτερα ατμοσφαιρικά στρώματα, αλλά και την επιφάνειά του.
Βίντεο: NASA
Στις 11 Ιουλίου του 2020, κατά τη διάρκεια της τρίτης προσέγγισης του Parker Solar Probe στην Αφροδίτη, απαθανατίστηκε -για πρώτη φορά από το διάστημα- η επιφάνειά του γειτονικού μας πλανήτη στο ορατό μέρος του φάσματος. Αυτό πραγματοποιήθηκε μέσω της κάμερας ευρέως πεδίου, WISPR. Οι εικόνες ήταν τόσο εντυπωσιακές, που, τον Φεβρουάριο του 2021, οι ερευνητές αποφάσισαν να θέσουν ξανά σε λειτουργία τις κάμερες του WISPR, εν όψει της τέταρτης προσέγγισης του Parker Solar Probe στην Αφροδίτη. Έτσι, συγκεντρώθηκαν περισσότερες εικόνες και καταγράφηκε το πέρασμα του σκάφους πάνω από τη σκοτεινή πλευρά της Αφροδίτης. Στις 9 Φεβρουαρίου του 2022, δημοσιεύτηκαν οι σχετικές εικόνες και το βίντεο στο επιστημονικό περιοδικό Geophysical Research Letters.
Το WISPR είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να φωτογραφίζει το ηλιακό στέμμα και τα εσωτερικά στρώματα της ατμόσφαιρας του Ήλιου σε μήκη κύματος του ορατού φάσματος. Επίσης, κατά την προσέγγιση του στον Ήλιο, μπορεί να λαμβάνει εικόνες του ηλιακού ανέμου. Ορισμένοι ερευνητές θεώρησαν πως η κάμερα του WISPR θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για να απεικονίσει την ανώτατη επιφάνεια των νεφών που καλύπτουν ολόκληρη την Αφροδίτη, χωρίς όμως να γνωρίζουν πως το εν λόγω εγχείρημα θα οδηγούσε τελικά στην αποκάλυψη άγνωστων πτυχών του πλανήτη. Ο αρχικός σκοπός των επιστημόνων ήταν να υπολογίσουν την ταχύτητα των νεφών της ατμόσφαιρας, όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο Dr. Άγγελος Βουρλίδας, ένας εκ των συγγραφέων της μελέτης και ερευνητής στο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Johns Hopkins.
Εικόνα: NASA/Johns Hopkins APL/Naval Research Laboratory/Guillermo Stenborg and Brendan Gallagher
Τα πυκνά σύννεφα στην ατμόσφαιρα της Αφροδίτης εμποδίζουν το μεγαλύτερο μέρος του ορατού φωτός που ανακλάται από την επιφάνειά της να τα διαπεράσει. Παρ’ όλ’ αυτά, τα μεγαλύτερα μήκη κύματος του ορατού φάσματος -προς το ερυθρό ή κόκκινο-, καταφέρνουν να διαπεράσουν τα σύννεφα. Στην πλευρά του πλανήτη που φωτίζεται από τον Ήλιο, το κόκκινο φως χάνεται, ενώ στη μεριά που επικρατεί σκοτάδι, οι κάμερες του WISPR κατάφεραν να ανιχνεύσουν αυτή την αμυδρή λάμψη που προέρχεται από τη θερμότητα που εκπέμπεται από την επιφάνεια της Αφροδίτης.
Οι εικόνες δεν αποκαλύπτουν κάτι νέο για την τοπογραφία του πλανήτη. Εξάλλου, μέσα από τη μελέτη της Αφροδίτης στα ραδιοκύματα, έχουμε πια μια αρκετά καλή εικόνα για τη μορφή της επιφάνειάς της. Όμως, οι εκπομπές θερμότητας, οι οποίες οφείλονται πιθανόν σε πολύ θερμά ορυκτά, μπορούν να μας δώσουν πολύτιμες πληροφορίες για τα γεωλογικά χαρακτηριστικά και τη σύσταση του εδάφους του πλανήτη. Συνεπώς, τα δεδομένα αυτά μπορούν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε καλύτερα τη γεωλογική ιστορία και εξέλιξη του πλανήτη.
Φωτογραφίες: NASA/APL/NRL
Αξίζει να σημειωθεί ότι, κατά την προσέγγιση του Parker Solar Probe στην Αφροδίτη, η κάμερα ανίχνευσε ένα φωτεινό τόξο. Το τόξο αυτό διέγραφε την καμπυλότητα της ατμόσφαιρας του πλανήτη στην πλευρά όπου επικρατούσε σκοτάδι. Σύμφωνα με τους ερευνητές, προέρχεται από φως που εκπέμπεται όταν τα άτομα οξυγόνου συνενώνονται σε μεγάλο υψόμετρο, δημιουργώντας μόρια οξυγόνου. Αυτό το φως, που είναι γνωστό ως “airglow”, παρατηρείται και στη γήινη ατμόσφαιρα από το διάστημα και, πιο σπάνια, από την επιφάνεια της Γης κατά τη διάρκεια τη νύχτας.
