Στο άρθρο αυτό θα δούμε τις θέσεις των αστερισμών και των ουράνιων σωμάτων κατά τη διάρκεια του Ιουνίου 2024.
Νωρίς το πρωί
Λίγο πριν τα ξημερώματα των ημερών του Ιουνίου στον ουρανό θα μπορούμε να παρατηρήσουμε τον γίγαντα πλανήτη Δία στα ανατολικά – βορειοανατολικά. Τις πρώτες μέρες του μήνα ο πλανήτης θα βρίσκεται σχετικά κοντά στον Ήλιο στον ουρανό, οπότε θα είναι πιο δύσκολο να διακριθεί. Τα πρωινά μετά το πρώτο δεκαήμερο του Ιουνίου, όμως, η παρατήρηση του πλανήτη θα γίνεται όλο και πιο εύκολη, καθώς η απόστασή του από τον Ήλιο στον ουρανό ολοένα και θα αυξάνεται. Στα τέλη του μήνα θα είναι πλέον εύκολα διακριτός σε αυτήν την κατεύθυνση, πολύ κοντά στον αστέρα Αλντεμπαράν του αστερισμού του Ταύρου.
Λίγο ψηλότερα από τον Δία βρίσκεται στον ουρανό το ανοιχτό αστρικό σμήνος1 των Πλειάδων. Τα λαμπρά αστέρια που το αποτελούν είναι σχετικά νέα, με ακτίνες πολύ μεγαλύτερες από αυτήν του Ήλιου μας, έχουν μπλε χρώμα και υπολογίζεται πως είναι περισσότερα από 1000. Μπορούμε να διακρίνουμε έως και 14 από αυτά παρατηρώντας το σμήνος με γυμνό μάτι. Βέβαια, είναι σχετικά δύσκολο να τα ξεχωρίσουμε αν δεν υπάρχει πολύ σκοτάδι, όπως την ώρα λίγο πριν ξημερώσει. Θα μπορέσουμε να δούμε όμως το αστρικό σμήνος στο σύνολό του, που θα μοιάζει στον ουρανό σαν ένα λαμπρό νεφέλωμα μπλε χρώματος.
Δεξιά: Φωτογραφία των Πλειάδων (εικόνα: Luc Bellavance Astro Rimouski)
Λίγο μετά τη δύση του Ηλίου
Ο δυτικός ουρανός αυτού του μήνα λίγο μετά το ηλιοβασίλεμα διαθέτει μερικά από τα λαμπρότερα άστρα που μπορούμε να δούμε, τα οποία γενικά κυριαρχούν στον χειμερινό νυχτερινό ουρανό. Τους επόμενους μήνες δε θα είναι ορατά, καθώς θα βρίσκονται πολύ κοντά στον Ήλιο στον ουρανό. Επομένως τώρα είναι η τελευταία μας ευκαιρία να τα παρατηρήσουμε, λίγο προτού το ηλιοβασίλεμα.
Το πρώτο από αυτά είναι το άστρο Αίγα, που βρίσκεται στον αστερισμό του Ηνίοχου. Θα το εντοπίσουμε κοιτώντας βορειοδυτικά. Αν κοιτάξουμε δυτικά, στο ίδιο περίπου ύψος με την Αίγα θα βρούμε τον αστέρα Προκύων, του αστερισμού του Μικρού Κυνός.
Κοιτώντας δυτικά – βορειοδυτικά, ανάμεσα στα δύο παραπάνω άστρα, θα βρούμε σε λίγο μεγαλύτερο ύψος από τον ορίζοντα δύο πολύ λαμπρά άστρα που βρίσκονται σχετικά κοντά. Το πιο λευκό από τα δύο ονομάζεται Κάστωρ, και στα αριστερά του βρίσκεται ο Πολυδεύκης, που έχει πιο κιτρινωπό χρώμα. Ο Κάστρωρ και ο Πολυδεύκης είναι τα δύο λαμπρότερα αστέρια του αστερισμού των Διδύμων, στον οποίο βρίσκονται. Ο αστερισμός πήρε το όνομά του από τα δύο αυτά του άστρα, που στην μυθολογία ήταν οι γνωστοί δίδυμοι Κάστωρ και Πολυδεύκης. Ο Πολυδεύκης είναι ο λαμπρότερος από τους δύο αστέρες, και έχει διάμετρο εννιά φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου.
Γύρω από τον Πολυδεύκη έχει επιβεβαιωθεί η παρουσία ενός γίγαντα πλανήτη, με μάζα τουλάχιστον δύο φορές μεγαλύτερη από αυτή του Δία. Η ύπαρξή του επιβεβαιώθηκε το 2006 και πρόκειται για έναν εξωπλανήτη που έχει αποκτήσει και κανονικό όνομα. Ονομάζεται Θεστίας και περιφέρεται γύρω από τον Πολυδεύκη σε απόσταση παρόμοια με την απόσταση Ήλιου – Άρη στο ηλιακό μας σύστημα.
Τη νύχτα
Τα βράδια του Ιουνίου είναι γενικά μικρότερα σε διάρκεια από αυτά του υπόλοιπου έτους, καθώς προς τα τέλη του μήνα ξεκινάει επισήμως το καλοκαίρι. Η μεγαλύτερη μέρα του έτους, δηλαδή η μέρα κατά τη διάρκεια της οποίας ο Ήλιος μένει πάνω από τον ορίζοντα για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, για τους κατοίκους του βορείου ημισφαιρίου θα είναι αυτή της 20ης Ιουνίου. Είναι η μέρα του θερινού ηλιοστασίου, η οποία σηματοδοτεί την έναρξη του καλοκαιριού στο βόρειο ημισφαίριο της Γης. Μετά την 20η Ιουνίου, η χρονική διάρκεια παραμονής του Ήλιου πάνω από τον ορίζοντα ενός τόπου σταδιακά μειώνεται. Αντίστροφα, στο νότιο ημισφαίριο η 20η Ιουνίου είναι η μικρότερη μέρα του έτους, και σηματοδοτεί την έναρξη του χειμώνα.
Παρ’ όλο που οι νύχτες του καλοκαιριού είναι μικρότερες, οι συνθήκες είναι σχεδόν πάντα ευνοϊκές για αστροπαρατήρηση στη χώρα μας αυτήν την περίοδο. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες όλη τη νύχτα και οι συχνά αίθριοι ουρανοί καθιστούν το καλοκαίρι ίσως την ιδανική εποχή για να παρατηρήσουμε τον νυχτερινό ουρανό. Μαζί με το θερινό ηλιοστάσιο και την έναρξη του καλοκαιριού, στον νυχτερινό ουρανό πλέον ξεχωρίζει ο κατεξοχήν γνωστός θερινός σχηματισμός, αυτός του θερινού τριγώνου.
Το θερινό τρίγωνο δεν είναι ξεχωριστός αστερισμός, αλλά ένας σχηματισμός που αποτελείται από τρία πολύ λαμπρά άστρα που κυριαρχούν στον ουρανό το καλοκαίρι. Πρόκειται για τον αστέρα Βέγκα, που ανήκει στον αστερισμό της Λύρας, τον Ντένεμπ του αστερισμού του Κύκνου και τον Αλτάιρ, του αστερισμού του Αετού.
Στον ουρανό του Ιουνίου μπορούμε να παρατηρήσουμε έναν ακόμη γνωστό αστερισμό, αυτόν του Βόρειου Στέφανου. Πρόκειται για έναν μικρό αλλά αρκετά λαμπρό αστερισμό χαρακτηριστικού ημικυκλικού σχήματος. Το λαμπρότερο άστρο του αστερισμού ονομάζεται Αλφέκκα. Ωστόσο, μέσα στους επόμενους μήνες αναμένεται να «εμφανιστεί» ένα καινούριο, λαμπρό «άστρο» στον αστερισμό. Συγκεκριμένα, είναι πολύ πιθανό να γίνει ορατή μια έκρηξη nova στον αστέρα T Coronae Borealis, ο οποίος είναι αρκετά αμυδρός για να παρατηρηθεί με γυμνό μάτι. Ο αστέρας αυτός είναι στην πραγματικότητα ένα σύστημα δύο σωμάτων, ενός κόκκινου γίγαντα και ενός λευκού νάνου. Ο λευκός νάνος συλλέγει υλικό από τον κόκκινο γίγαντα αστέρα και έχει παρατηρηθεί πως πραγματοποιεί επαναλαμβανόμενες εκρήξεις τύπου nova. Μία από αυτές εκτιμάται πως θα συμβεί μέχρι τον φετινό Σεπτέμβριο, και η λαμπρότητα του T Coronae Borealis θα αυξηθεί τόσο ώστε αυτός να γίνει ορατός με γυμνό μάτι, μιας και θα φαίνεται για μερικές ημέρες τόσο έντονα όσο ο πολικός αστέρας.
Τις νύχτες του Ιουνίου, μετά τα μεσάνυχτα, θα είναι ορατοί στον ουρανό και οι πλανήτες Άρης και Κρόνος.
Φάσεις της Σελήνης
Τέλος, σε ό,τι αφορά τη Σελήνη, αυτή θα βρίσκεται στη φάση της νέας σελήνης στις 6 του μηνός. Ωστόσο, κατά τη φάση της νέας σελήνης δεν μπορεί να παρατηρηθεί, καθώς το ημισφαίριο το οποίο είναι στραμμένο προς τη Γη δε φωτίζεται από τον Ήλιο. Το πρώτο τέταρτο παρατηρείται στις 14 Ιουνίου και η πανσέληνος το βράδυ της το βράδυ της 21ης προς 22ης του μηνός στον αστερισμό του Τοξότη. Η Σελήνη θα βρεθεί σε φάση τρίτου τετάρτου το βράδυ της 28ης προς 29ης Ιουνίου.
Ακολουθεί πίνακας με την ορατότητα των πλανητών για αυτόν τον μήνα.
| Ερμής | Δε θα είναι ορατός αυτόν τον μήνα |
| Αφροδίτη | Δε θα είναι ορατή αυτόν τον μήνα, παραμόνο στα τέλη του που μόλις που θα φαίνεται στα δυτικά – βορειοδυτικά μετά το ηλιοβασίλεμα |
| Άρης | Ορατός ολόκληρο τον μήνα μετά τα μεσάνυχτα |
| Δίας | Ορατός μετά το πρώτο δεκαήμερο του μήνα λίγο πριν ξημερώσει |
| Κρόνος | Ορατός ολόκληρο τον μήνα μετά τα μεσάνυχτα |
Ακολουθεί εικόνα με τον αστροχάρτη του μήνα.
1. Τα ανοιχτά αστρικά σμήνη είναι ομάδες μερικών δεκάδων ή λίγων χιλιάδων άστρων με κοινή προέλευση και ηλικία.
