Στο άρθρο αυτό θα δούμε τις θέσεις των αστερισμών και των ουράνιων σωμάτων κατά τη διάρκεια του Φεβρουαρίου 2023.
Νωρίς το πρωί
Κοιτώντας στον ανατολικό ουρανό λίγο πριν το χάραμα, θα είναι ορατός ο γνωστός σχηματισμός του θερινού τριγώνου. Παρόλο που σε αυτή την περιοχή του ουρανού ξεχωρίζουν οι λαμπεροί αστερισμοί της Λύρας, του Κύκνου και του Αετού, εκεί συναντάμε και κάποιους πιο μικρούς και ίσως λιγότερο γνωστούς αστερισμούς, αλλά εξίσου ενδιαφέροντες.
Ένας από αυτούς είναι ο αστερισμός του Δελφινιού. Βρίσκεται πιο χαμηλά στον ορίζοντα, ανάμεσα στον Κύκνο και στον Αετό. Αν και μικρός σε μέγεθος, εντοπίζεται εύκολα χάρη στο χαρακτηριστικό του σχήμα που μοιάζει με διαμάντι. Είναι ένας αστερισμός γνωστός από το παρελθόν και συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο με τους αστερισμούς που έφτιαξε ο Πτολεμαίος τον 2ο αιώνα μ.Χ.1.
Ο αστερισμός του Βέλους βρίσκεται και αυτός στην ίδια περιοχή, λίγο ψηλότερα στον ουρανό από το Δελφίνι. Πρόκειται για έναν ακόμα μικρό αστερισμό, συγκεκριμένα τον τρίτο μικρότερο στον ουρανό, τον οποίο επίσης συμπεριέλαβε ο Πτολεμαίος στον κατάλογό του. Παρ’ όλη τη μικρή έκταση που καταλαμβάνει στον ουρανό, ο αστερισμός του Βέλους περιέχει μερικά αντικείμενα βαθέως ουρανού, με το σφαιρωτό αστρικό σμήνος Messier 71 και το «Νεφέλωμα Περιδέραιο» (Necklace Nebula) να ξεχωρίζουν.
Λίγο μετά τη δύση του Ηλίου
Μετά το ηλιοβασίλεμα, στον δυτικό ουρανό θα ξεχωρίζει η Αφροδίτη και σε λίγο μεγαλύτερο ύψος από τον ορίζοντα θα βρίσκεται ο Δίας. Οι δύο λαμπεροί πλανήτες θα διακρίνονται εύκολα στον ουρανό κατά το λυκόφως2.
Κοντά στον Δία και την Αφροδίτη εντοπίζουμε τον αστερισμό των Ιχθύων. Δίπλα από τους Ιχθύες, αναγνωρίζουμε το χαρακτηριστικό τετράγωνο του αστερισμού του Πήγασου, το οποίο γνωρίσαμε στο άρθρο του Οκτωβρίου.
Τη νύχτα
Το λαμπρότερο αστέρι του νυχτερινού ουρανού είναι ο Σείριος. Η λαμπρότητά του είναι τόσο μεγάλη, μάλιστα, που είναι συγκρίσιμη με τη λαμπρότητα πολλών πλανητών του ηλιακού μας συστήματος. Στην πραγματικότητα, ο Σείριος αποτελεί ένα σύστημα ενός αστέρα, του Σείριου Α, με μάζα διπλάσια από τη μάζα του Ήλιου μας και ενός λευκού νάνου, του Σείριου Β, με μάζα ίση με τη μάζα του Ήλιου μας αλλά ακτίνα λίγο μικρότερη από αυτήν της Γης. Ο Σείριος ανήκει στον αστερισμό του Μεγάλου Κυνός, έναν γνωστό αστερισμό του χειμερινού νυχτερινού ουρανού, που συνορεύει με τον αστερισμό του Ωρίωνα.
Πιο ψηλά στον ουρανό, βρίσκεται ο αστερισμός του Μικρού Κυνός, που συνορεύει και αυτός με τον Ωρίωνα. Πρόκειται για έναν μικρό αστερισμό, που διαθέτει όμως ένα αρκετά λαμπερό αστέρι, που ονομάζεται Προκύων. Ο Προκύων, ο Σείριος και ο Μπετελγκέζ, που ανήκουν στους αστερισμούς του Μικρού Κυνός, του Μεγάλου Κυνός και του Ωρίωνα αντίστοιχα, σχηματίζουν το «Χειμερινό Τρίγωνο», έναν σχηματισμό παρόμοιο με το θερινό τρίγωνο.
Ο Σείριος, το λαμπρότερο αστέρι του νυχτερινού ουρανού, ο Μπετελγκέζ και ο Προκύων σχηματίζουν το χειμερινό τρίγωνο, που δεσπόζει στον νυχτερινό ουρανό του Φεβρουαρίου.
Τις νύχτες του Φεβρουαρίου θα είναι ορατός και ο Άρης. Θα τον βρούμε κοντά στον Αλντεμπαράν, το πιο λαμπρό αστέρι του αστερισμού του Ταύρου.
Το εντυπωσιακότερο αντικείμενο που θα μπορέσουμε να παρατηρήσουμε αυτόν τον μήνα στον νυχτερινό ουρανό είναι ο κομήτης C/2022 E3 (ZTF). Πρόκειται για έναν κομήτη με περίοδο που προσδιορίζεται γύρω στα 50.000 έτη, και θα μπορεί να εντοπιστεί με κιάλια ή τηλεσκόπιο στις αρχές του μήνα. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις ώρες θέασης του κομήτη, καθώς και οδηγίες για την παρατήρησή του, συμβουλευτείτε το σχετικό άρθρο.
Εικόνα: Clemens Fisher, astrobin.com
Τέλος, σε ό,τι αφορά τη Σελήνη, η φάση της πανσελήνου παρατηρείται το βράδυ της 5ης Φεβρουαρίου στα σύνορα των αστερισμών του Καρκίνου και του Λέοντα, και το τρίτο τέταρτο στις 13 Φεβρουαρίου. Η Σελήνη θα βρίσκεται στη φάση της νέας σελήνης στις 20 Φεβρουαρίου. Ωστόσο, κατά τη φάση της νέας σελήνης δεν μπορεί να παρατηρηθεί, καθώς το ημισφαίριο το οποίο είναι στραμμένο προς τη Γη δε φωτίζεται από τον Ήλιο. Η φάση του πρώτου τετάρτου παρατηρείται στις 27 Φεβρουαρίου.
1. Τον 2ο αιώνα μ.Χ. ο Πτολεμαίος συνέταξε έναν κατάλογο που περιελάμβανε 48 αστερισμούς που ήταν γνωστοί την εποχή εκείνη. Από αυτούς, οι 47 συμπεριλαμβάνονται στους 88 καθορισμένους από τη διεθνή αστρονομική ένωση αστερισμούς. Δεν συμπεριλαμβάνεται σε αυτούς ο αστερισμός της Αργούς, που υπήρχε στον κατάλογο του Πτολεμαίου.
2. Ως λυκόφως χαρακτηρίζεται η χρονική περίοδος από τη δύση του Ηλίου μέχρι την έναρξη του σκότους. Κατά τη διάρκεια του λυκόφωτος ο Ήλιος βρίσκεται κάτω από τον ορίζοντα του τόπου, αλλά αρκετά κοντά σε αυτόν ώστε να υπάρχει φως στον ουρανό, το οποίο διαλύει το σκοτάδι της νύχτας. Ο αντίθετος όρος είναι το λυκαυγές, η χρονική περίοδος, δηλαδή, από την έναρξη της διάλυσης του σκότους, μέχρι την ανατολή του Ηλίου.
