Διεθνής ομάδα ερευνητών, με επικεφαλής τον Ολλανδό διδακτορικό φοιτητή Martijn Oei, ανακάλυψε ραδιογαλαξία μήκους τουλάχιστον 16,3 εκατομμυρίων ετών φωτός. Ο “Αλκυονεύς”, όπως ονομάστηκε, βρίσκεται σε απόσταση 3 δισεκατομμυρίων ετών φωτός1 από το Ηλιακό μας σύστημα και είναι ο μεγαλύτερος γαλαξίας που έχει παρατηρηθεί ποτέ. Μάλιστα, το μήκος του είναι τουλάχιστον 150 φορές μεγαλύτερο από αυτό του δικού μας Γαλαξία!
Στα κέντρα πολλών γαλαξιών βρίσκεται μια υπερμεγέθης μαύρη τρύπα, η οποία επηρεάζει τη δομή και την εξέλιξη του γαλαξία. Σε ορισμένους γαλαξίες, η μαύρη τρύπα δημιουργεί δύο πίδακες, οι οποίοι εκτοξεύουν υλικά προς τον διαγαλαξιακό χώρο με τεράστιες ταχύτητες, συγκρίσιμες με την ταχύτητα του φωτός. Κατά την διαδικασία αυτή, τα υλικά θερμαίνονται τόσο, που μετατρέπονται σε πλάσμα, δηλαδή ιονισμένο αέριο, και εκπέμπουν ακτινοβολία στα ραδιοκύματα. Οι γαλαξίες όπου παρατηρείται αυτό το φαινόμενο ονομάζονται ραδιογαλαξίες.
Στην φωτογραφία, φαίνονται οι δύο λοβοί πλάσματος του γαλαξία, οι οποίοι σχηματίζονται από το εκτοξευόμενο υλικό. Αποτελούν την μεγαλύτερη δομή γαλαξιακής προέλευσης που έχει παρατηρηθεί ως τώρα και εκτείνονται σε αποστάσεις πολύ μεγαλύτερες από τα όρια του γαλαξία, βρίσκονται, δηλαδή, στον διαγαλαξιακό χώρο, πέρα από την περιοχή όπου βρίσκονται τα άστρα του γαλαξία. Συνεπώς, είναι φανερό ότι η σφαίρα επιρροής ενός γαλαξία μπορεί να φτάνει σε πραγματικά γιγάντιες αποστάσεις.
Παρά τη μεγάλη απόσταση από την Γη, η γιγαντιαία δομή καταλαμβάνει τόσο χώρο στον νυχτερινό ουρανό όσο και η Σελήνη. Όμως, δεν είχε εντοπιστεί νωρίτερα, διότι οι λοβοί είναι πολύ αμυδροί. Οι ερευνητές επεξεργάστηκαν δεδομένα από το ευρωπαϊκό ραδιοτηλεσκόπιο LOFAR, με κατάλληλο τρόπο, ώστε να αποκαλυφθεί ο ραδιογαλαξίας.
Οι πίδακες του Αλκυονέα πιθανόν να αποκαλύπτουν πληροφορίες για τα νήματα του “Κοσμικού Ιστού”. Ο όρος “Κοσμικός Ιστός” χρησιμοποιείται για να περιγράψει το σύγχρονο Σύμπαν, που μοιάζει με ένα δίκτυο νημάτων, κόμβων και σκοτεινών περιοχών. Οι γαλαξίες, που βρίσκονται σε νήματα και κόμβους, είναι ορατοί, αλλά η ανίχνευση του υλικού μεταξύ των γαλαξιών ήταν επιτυχής μόνο στους κόμβους – πλην λίγων εξαιρέσεων. Θα μπορούσε άραγε ο Αλκυονεύς να το αλλάξει αυτό;
Ο Αλκυονεύς βρίσκεται σε ένα από τα νήματα του Κοσμικού Ιστού και οι λοβοί του περιβάλλονται από το υλικό που υφίσταται μεταξύ των γαλαξιών. Συνεπώς, το σχήμα και η κατεύθυνση των λοβών επηρεάζονται από την αλληλεπίδρασή τους με αυτό. Γι’ αυτόν τον λόγο, η μελέτη των χαρακτηριστικών των λοβών ίσως να αποκαλύψει πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τις ιδιότητες του υλικού μεταξύ των γαλαξιών.
Προς το παρόν, είναι άγνωστη η αιτία σχηματισμού μιας τόσο εκτεταμένης δομής. Οι ερευνητές υπέθεσαν αρχικά ότι το μέγεθος των λοβών ίσως οφείλεται σε μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα ή σε πολύ μεγάλο αστρικό πληθυσμό, που θα οδηγούσε σε μεγάλες ποσότητες υλικού στον γαλαξία. Τελικά, όμως, τίποτα από τα δύο δεν συμβαίνει στον Αλκυονέα. Τόσο η υπερμεγέθης μαύρη τρύπα στο κέντρο του, όσο και η ποσότητα υλικού που περιέχει, συμβαδίζουν με όσα γνωρίζουμε από παλαιότερες παρατηρήσεις ραδιογαλαξιών. Έτσι, η μελέτη του Αλκυονέα θα μας επιτρέψει να κατανοήσουμε καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο το περιβάλλον των ραδιογαλαξιών επηρεάζει την εξέλιξή τους.
Η έρευνα έχει γίνει δεκτή για δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό Astronomy & Astrophysics.
1. Αυτή είναι η απόσταση που έχει διανύσει το φως μέχρι να φτάσει στη Γη. Σήμερα όμως, ο γαλαξίας αυτός θα βρίσκεται πολύ πιο μακριά απ’ ό,τι υποδηλώνει αυτό το νούμερο.