Οι μετεωρίτες είναι μικρά ουράνια σώματα ή θραύσματα ουρανίων σωμάτων, που εισέρχονται στην ατμόσφαιρα της Γης και φτάνουν στην επιφάνειά της. Οι περισσότεροι προέρχονται από τη ζώνη των αστεροειδών, ενώ ένα μικρό ποσοστό προέρχεται από τον Άρη και τη Σελήνη. Η συλλογή και η μελέτη των μετεωριτών μάς επιτρέπει να εκτιμήσουμε την προέλευσή τους, αλλά και τις συνθήκες κατά τα αρχικά στάδια σχηματισμού του ηλιακού μας συστήματος.
Η πτώση ενός μετεωρίτη στη Γη δεν είναι σπάνιο φαινόμενο. Υπολογίζεται, μάλιστα, ότι χιλιάδες μικροί σε μέγεθος μετεωρίτες φτάνουν στην επιφάνεια της Γης κάθε χρόνο. Παρατηρούνται και συλλέγονται σε όλες τις περιοχές της Γης, όμως, διατηρούνται καλύτερα σε μέρη όπου οι περιβαλλοντικές συνθήκες δεν επιτρέπουν έντονη διάβρωση.
Το κλίμα της Ανταρκτικής, με τις χαμηλές θερμοκρασίες και την ελάχιστη υγρασία, είναι ιδανικό για την διατήρηση των πετρωμάτων αυτών. Επιπλέον, στην Ανταρκτική, είναι πολύ πιο εύκολος ο εντοπισμός μετεωριτών, λόγω της έντονης αντίθεσης του χρώματός τους με το λευκό του πάγου. Γι’ αυτούς τους λόγους, από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, η Ανταρκτική αποτελεί το επίκεντρο αποστολών για ανάκτηση μετεωριτών, με αποτέλεσμα να έχουν συλλεχθεί συνολικά περίπου 45.000 μετεωρίτες.
Εικόνα: NASA/JSC/ANSMET
Ωστόσο, η συλλογή μετεωριτών στην Ανταρκτική εξακολουθεί να είναι δύσκολη και επικίνδυνη διαδικασία. Εξάλλου, ένα μεγάλο μέρος της ηπείρου παραμένει ανεξερεύνητο. Πρόσφατα, ερευνητές από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Ντελφτ στην Ολλανδία ανέπτυξαν προσομοίωση, που υποδεικνύει τοποθεσίες της Ανταρκτικής με μεγαλύτερη πιθανότητα να φιλοξενούν μετεωρίτες. Για τον σκοπό αυτό, χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα από δορυφόρους, όπως η θερμοκρασία, η ταχύτητα ροής του πάγου και η κλίση του εδάφους σε κάθε περιοχή. Εντοπίστηκαν, μάλιστα, ορισμένες ανεξερεύνητες τοποθεσίες, πλούσιες σε μετεωρίτες, που βρίσκονται κοντά σε ήδη υπάρχοντες ερευνητικούς σταθμούς. Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 300.000 μετεωρίτες βρίσκονται στην Ανταρκτική, ενώ ο χάρτης, που δημιουργήθηκε με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης και «machine learning», κατευθύνει τους ερευνητές προς τα πιο πιθανά σημεία συσσώρευσής τους.
Το μέγεθος των μετεωριτών είναι πολύ μικρό για να είναι ορατοί από τους δορυφόρους. Μπορούν, όμως, να παρατηρηθούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των περιοχών συσσώρευσής τους. Όταν ένας μετεωρίτης πέφτει στην Ανταρκτική, ενσωματώνεται στον πάγο και μετακινείται μαζί του. Εάν ο πάγος συναντήσει κάποιο μεγάλο εμπόδιο στην πορεία του, όπως μία οροσειρά, ανυψώνεται. Ο άνεμος διαβρώνει σταδιακά τον πάγο και οι μετεωρίτες που βρίσκονται στο εσωτερικό του έρχονται στην επιφάνεια. Η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται συνεχώς, καθώς νέες ποσότητες πάγου συναντούν την οροσειρά. Μετά από χιλιάδες χρόνια, συγκεντρώνεται σημαντική ποσότητα μετεωριτών στην περιοχή.
Εικόνα: Tollenaar et al.
Η μελέτη των μετεωριτών αποκαλύπτει λεπτομέρειες ζωτικής σημασίας για τον σχηματισμό και την εξέλιξη της Γης και του ηλιακού μας συστήματος. Μεγάλο μέρος των μετεωριτών που συλλέγονται αποτελούν πετρώματα που δημιουργήθηκαν κατά τα αρχικά στάδια σχηματισμού του ηλιακού συστήματος και δεν έχουν επηρεαστεί σχεδόν καθόλου από το γήινο περιβάλλον. Στην Γη, τα καιρικά και ηφαιστειακά φαινόμενα, καθώς και οι κινήσεις των τεκτονικών πλακών, καθιστούν αδύνατη την εξαγωγή πληροφοριών για τα πρώτα 500 εκατομμύρια χρόνια της ιστορίας του πλανήτη. Οι μετεωρίτες, όμως, μεταφέρουν πλήθος πληροφοριών για την εποχή αυτή.
